B-HỆ THỐNG TỔ CHỨC GĐPTVN
I.Cấp trung ương
1)Ban Hướng dẫn Phật tử trung ương
2)Phân ban GĐPT trung ương
II.Cấp tỉnh, thành phố
1)Ban Hướng dẫn Phật tử tỉnh, thành
2)Phân ban GĐPT tỉnh, thành
III.Cấp cơ sở
1)Thầy trụ trì
2)Ban huynh trưởng GĐPT
3)Hệ thống tổ chức 1 đơn vị GĐPT
4)Điều kiện thành lập 1 đơn vị GĐPT
5)Cơ sở vật chất cần thiết cho sinh hoạt GĐPT
6)Chương trình một buổi sinh hoạt thường xuyên (hằng tuần)
7)Các hoạt động ngoại khóa của 1 đơn vị GĐPT
8)Ban bảo trợ GĐPT
Mục đích của sinh hoạt Gia Đình Phật Tử là đem Phật Pháp vào đời sống thanh thiếu nhi nhằm huân tập cho các em dần trở thành người Phật tử chân chánh. Đối tượng của sinh hoạt Gia Đình Phật Tử là thanh thiếu nhi nên trong phương pháp sinh hoạt cần phải phù hợp với tâm lý hiếu động ham vui của các em. Do đó, sinh hoạt Gia Đình Phật Tử hoàn toàn khác với sinh hoạt của đạo tràng Phật tử lớn tuổi thường thiên về yên tĩnh. Đây chính là băn khoăn lớn nhất của quý thầy trụ trì khi có ý định tổ chức sinh hoạt Gia Đình Phật Tử tại chùa mình. Vì vậy, vấn đề chỗ nơi sinh hoạt và cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động của một đơn vị Gia Đình Phật Tử luôn cần được quan tâm đúng mức.
1)SÂN SINH HOẠT : đối với những ngôi chùa có diện tích rộng rãi, không gian thoáng đảng và có nhiều cây cao bóng cả thì thật là tuyệt vời, Các em đoàn sinh được sinh hoạt trong một môi trường thiên nhiên sẽ vô cùng ích lợi và thích hợp với tính cách hoạt động của lứa tuổi các em. Ở những ngôi chùa rộng rãi gần gũi với thiên nhiên như thế thì sinh hoạt Gia Đình Phật Tử hầu như không ảnh hưởng gì đến các mặt sinh hoạt của chư tăng và các Phật tử lớn tuổi cần một không gian yên tĩnh cho việc tịnh tu.
Tuy nhiên, tại các trung tâm thành phố, đa số chùa đều chật hẹp, thiếu hẳn sân chơi dành cho Gia Đình Phật Tử. Điều này thường gây ra sự bất tiện cho chư tăng lẫn ban huynh trưởng. Do đó, quý thầy trụ trì cần khéo léo tận dụng diện tích mặt bằng chùa mình để tạo một sân sinh hoạt dành cho các em Gia Đình Phật Tử.
Điều kiện cần thiết cho một sân sinh hoạt là :
-Che được mưa, nằng và thoáng mát
-Tách biệt với khu nghỉ ngơi và làm việc của chư tăng (càng xa càng tốt)
-Diện tích đủ rộng cho cả Gia đình tập họp hoặc chơi trò chơi nhỏ…
Sân sinh hoạt có thể là một căn nhà tiền chế đơn sơ, ngày thường nhà chùa có thể sử dụng tùy nhu cầu Phật sự, ngày chủ nhật dùng làm sân sinh hoạt cho Gia Đình Phật Tử.
2)ĐOÀN QUÁN : Đoàn quán có các chức năng sau đây :
-Là nơi lưu trữ hồ sơ, văn thư, sách tịch huynh trưởng và các loại sổ sách của Gia đình
-Là nơi ban huynh trưởng hội họp
-Là nơi dành cho các đoàn triển lãm các sản phẩm thủ công thể hiện sức sống của mỗi đoàn
-Là nơi cất chứa đồ dung, khí mảnh và các tài sản khác của đơn vị.
-Là văn phòng làm việc và tiếp khách của ban huynh trưởng v.v…
Đoàn quán là một căn phòng diện tích 4m x 6m, trong đó phần trước có kích thước 4m x 4m dung làm nơi hội họp, tiếp khách. Phần sau dùng làm kho, có kích thước 2m x 4m
Đoàn quán có thể cất liền với sân sinh hoạt, hoặc cũng có thể là một gian nhà nhỏ trong khuôn viên chùa mà thầy trụ trì cho Gia đình mượn.
Đối với đoàn sinh, Đoàn Quán có ý nghĩa rất quan trọng vì các em xem đây là mái ấm của Gia đình; nơi mà các em có thể cưới nói, sinh hoạt thoải mái không sợ quý thầy hay các Phật tử lớn tuổi rầy la; nơi mà các em thỏa sức sáng tạo xây dựng một góc đoàn cho riêng mình bằng chính ý tưởng và đôi tay của mình. Tóm lại, Đoàn Quán là nơi các em gởi gắm tâm tư tình cảm một thời thơ ấu nơi mái chùa thân thương, đó chính là QUÊ HƯƠNG của các em, dù mai sau có phiêu bạt chân trời góc biển, nhưng tâm hồn các em không bao giờ quên ngôi Đoàn Quán một thời thân thương !
Sinh hoạt Gia Đình Phật Tử thực chất là giáo dục. Muốn giáo dục có kết quả thì phải có trường lớp, có giáo viên, có phương pháp giáo dục và có những phương tiện hỗ trợ cho việc dạy và học.Trên đây là hai phương tiện hỗ trợ rất cần thiết cho sinh hoạt Gia Đình Phật Tử. Chỉ khi nào một đơn vị Gia Đình Phật Tử có được hai cơ sở này thì sinh hoạt mới có thể ổn định và đem lại hiệu quả giáo dục như mục đích Gia Đình Phật Tử đề ra.
Dĩ nhiên, một đơn vị không có sân sinh hoạt và đoàn quán thì vẫn có thể sinh hoạt được, nhưng không thể sinh hoạt tốt và cũng khó đạt kết quả giáo dục như mong muốn. Chúng tôi có biết một số ít đơn vị đến chùa sinh hoạt như hình thức của đạo tràng người lớn thu nhỏ, nghĩa là các em sinh hoạt tu học y như người lớn: lễ Phật, niệm Phật, kinh hành, nghe giảng giáo lý, tới giờ ăn cơm cũng phải hành nghi thức quá đường… Đây là một hình thức dạy trẻ theo quan niệm của nền giáo dục phong kiến từ ngàn xưa, nay không còn hợp thời nữa rồi ! Tuổi trẻ rất cần không gian riêng để vận động và sáng tạo theo tâm sinh lý của các em. Trẻ con không phải là người lớn thu nhỏ. Bắt trẻ con “làm người lớn thu nhỏ” là đi ngược lại với nền giáo dục tiến bộ của nhân loại.