Tiến Trình Hình Thành Và Phát Triển Gia Đình Phật Tử Việt Nam (Bài 29)

TIẾN TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
GIA ĐÌNH PHẬT TỬ VIỆT NAM

Tác giả : THÍCH QUẢNG TRÍ
(Kỳ 29)

CHƯƠNG III
ĐƯỜNG HƯỚNG GIÁO DỤC

I-Ý NGHĨA GIÁO DỤC TRONG PHẬT GIÁO

          1)Tư tưởng giáo dục Phật giáo

          2)Lý tưởng giáo dục Phật giáo

          3)Phương pháp giáo dục Phật giáo

          4)Mục đích giáo dục Phật giáo

II-MỤC ĐÍCH GIÁO DỤC TRONG GIA ĐÌNH PHẬT TỬ

Gia Đình Phật Tử (GĐPT) là tổ chức giáo dục Thanh Thiếu Đồng niên tin Phật, đặt nền tảng trên tinh thần giáo lý đạo Phật, cho nên đã áp dụng phương pháp và tinh thần của đạo Phật vào giáo dục GĐPT. Tuy phương pháp giáo huấn của Đức Phật có nhiều pháp môn, nhưng cũng có thể quy nạp thành 4 phương pháp giáo dục trong GĐPT là : huân tập, lý giải, hoạt động và quán niệm. Sự giáo dục đó dựa trên tinh thần Văn – Tư – Tu, lấy Bi – Trí – Dũng làm mục đích đào tạo Thanh, Thiếu, Nhi, Huynh trưởng, Đoàn sinh trở thành Phật tử chân chánh, đem đến sự an lạc cho bản thân, gia đình và góp phần xây dựng xã hội theo tinh thần Phật giáo.

Nội dung tu học được phân định qua 3 phần căn bản. Một là Phật pháp, hai là văn nghệ, ba là hoạt động thanh niên. Đây là đường hướng giáo dục, huấn luyện đầy đủ nhằm đáp ứng cả ba phương diện Đức, Trí và Thể. Về Đức thì dùng văn nghệ để huấn luyện tình cảm, về Trí thì dạy giáo lý đạo Phật, về Thể thì dạy những môn hoạt động thanh niên(1).

GĐPT không phải là một tổ chức hoàn toàn biệt lập. GĐPT luôn trực thuộc Giáo hội Phật giáo đương thời, đây là phương diện pháp lý của GĐPT. Cho nên sinh hoạt giáo dục được đặt dưới sự chỉ đạo của Giáo hội. Có như vậy sự giáo dục của GĐPT mới có pháp lý, được Giáo hội che chở và Nhà nước chấp nhận.

Giáo dục GĐPT thâu nhiếp mọi thành phần, mọi lứa tuổi trong xã hội, không phân biệt giai cấp, chủng tộc. Một người khi đã khoác lên mình chiếc áo màu Lam rồi thì trọn vẹn sống trong tinh thần bình đẳng của chư Phật: “Không có giai cấp trong nước mắt cùng mặn, trong dòng máu cùng đo”. Cái tinh thần ấy ngự trị không những trong lúc đến với Đoàn mà trong cả đời sống hằng ngày.

Giáo dục GĐPT có hai phần: tự lợi và lợi tha. Phần tự lợi là đào luyện thanh, thiếu, đồng niên trở thành Phật tử chân chánh, một công dân tốt. Phần lợi tha là góp phần phụng sự đạo pháp và xây dựng xã hội trên luân lý Phật giáo. Không thể nào có được một xã hội tốt đẹp khi con người còn xấu xa. Cho nên giáo dục trong GĐPT không thể tách rời tự lợi và lợi tha. Đây là mục đích truyền thống của GĐPT, trong tự lợi có lợi tha và trong lợi tha đã có tự lợi.

Cứu cánh của giáo dục GĐPT nói riêng, đạo Phật nói chung là giác ngộ giải thoát, đem đến an lạc cho bản thân, gia đình và xã hội.

Tinh thần giáo dục GĐPT đặt trên nền tảng giáo lý của Đức Phật mà ba đặc tính Bi-Trí-Dũng là chính yếu.

Bi Trí Dũng hòa hợp tạo nên một con người toàn diện phẩm hạnh, có đủ đức tính Từ bi thương người mến vật, có Trí tuệ mới hiểu biết đúng đắn sự vật một cách chân thật, có Dũng lực mới hùng mãnh tinh tấn vượt qua mọi khó khăn chướng ngại.

GĐPT giáo dục với mục đích lý tưởng là lấy tình thương làm động lực, lấy trí tuệ làm đèn hướng dẫn, lấy cần lao làm men tiến bộ trong mọi hoạt động tu học và thực hành của tập thể và cá nhân. Đây chính là châm ngôn của GĐPT vậy. GĐPT giáo dục theo phương châm khai phóng, sáng tạo nhưng không hướng ngoại, mất gốc, hình thành những con người tự giác, tự chủ, biết bảo tồn văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Giáo dục trong GĐPT không phải là hình thành nên một cơ quan truyền bá Đạo pháp, mà giáo dục ở đây là để hướng dẫn con em sống tốt đời đẹp đạo, xứng danh một con người học Phật và tu Phật. Cho nên:

“GĐPT không phải là một cơ quan chuyên lo tuyên truyền đạo Phật để rồi lôi cuốn tín đồ Phật tử. GĐPT chỉ là một tổ chức giáo dục Thanh Thiếu Nhi dựa trên nền tảng tinh thần đạo Phật, tạo cho Thanh Thiếu Nhi một đời sống chân chánh, lợi ích cho mình và cho mọi người (…), không dùng những danh lợi vật chất, những cách tuyên truyền nhồi sọ để dụ dỗ mê hoặc Thanh Thiếu Nhi. GĐPT chỉ biết giới thiệu một cách vô tư lối sống chân chánh hợp với lẽ phải, thuận với tuổi trẻ, đúng với tinh thần Bi Trí Dũng” (2)

Đặc tính của nền giáo dục trong GĐPT là thực hành lời Phật dạy chứng nào thì chúng ta hưởng được an vui giải thoát chừng ấy. Tinh thần giáo dục lấy Từ bi và Trí tuệ làm căn bản, đây là động lực tâm huyết của ban Cố vần giáo hạnh và các huynh trưởng khi soạn thảo hình thành nên chương trình giáo dục trong GĐPT, một chương trình tu học vừa khế lý, khế cơ, bao quát nhiều lĩnh vực nhưng không thiên về bộ môn nào ngoại trừ Phật pháp.

Nền giáo dục GĐPT không có tham vọng bổ túc cho giáo dục ở học đường mà chỉ có mục tiêu khơi dậy tiềm năng của con người. Vì thế, GĐPT đã phát triển một cách tự nhiên không gò bó. Dù đã gặp biết bao khó khăn, trở ngại nhưng chính những trở ngại khó khăn ấy đã tôi luyện, làm động lực cho sự phát triển và trưởng thành của GĐPT cho đến ngày nay. (Còn tiếp…)

Chú thích:

[1] Có quan điểm khác cho rằng nền giáo dục GĐPT hoàn thiện 4 phương diện Trí, Đức, Thể, Mỹ.

• Môn Phật pháp : rèn luyện Trí và Đức
• Môn hoạt động thanh niên : rèn luyện Thể
• Môn văn nghệ: rèn luyện Mỹ

[2] HT Thích Minh Châu- tập văn Thành Đạo số 31, trang 85 –Ban Văn hóa TW/GHPGVN