Hỏi 6:

Kính gửi bác sĩ Nguyễn Ý Đức,

Xin bác sĩ vui lòng giải thích cho tôi là tại sao mắt bên trái của tôi nó cứ chẩy nước hoài từ gần một năm nay. Có ngày, nước mắt nhiều, nó chẩy xuống mũi, rất khó chịu. Tôi vẫn khỏe mạnh, chỉ có máu mỡ hơi cao mà thôi.

Đáp:

Thưa bà.

Chảy nhiều nước mắt (Excessive Tears – epiphora) có thể là một khó chịu không đáng kể, nhưng nhiều khi cũng là do một bệnh nghiêm trọng gây ra.

Trước khi góp ý với câu hỏi của bà, xin tìm hiểu về nước mắt là gì, do đâu mà có và để làm gì.

Nước mắt tuôn ra từ nhiều tuyến nước mắt hình hạt hạnh nhân nằm phía trên con ngươi, dưới xương trán. Có khoảng hơn chục ống nhỏ li ti từ tuyến tỏa ra dẫn nước mắt phủ lên nhãn cầu. Sau đó nước mắt theo một đường chảy từ góc con mắt vào túi lệ, thông xuống mũi, xuống họng, đôi khi có nhiều thì nước mắt dàn dụa trên mi, xuống má, xuống môi.

Nước mắt thành hình từ dung dịch chất lỏng của hệ tuần hoàn với 0.9% muối. Vì có muối, cho nên nước mắt hơi mặn và đã có nhận xét cho rằng khi cặp môi ướt nước mắt rất tốt khi hôn nhau. Vừa sạch miệng, vừa làm cho nụ hôn đậm đà, tình cảm, nhớ nhau hoài.

Các loại nước mắt

Có 3 loại nước mắt:

– Nước mắt căn bản

Thường xuyên tiết ra để bảo vệ và làm ướt nhãn cầu nhờ đó mắt chớp lên chớp xuống, nhìn ngang nhìn dọc dễ dàng. Không có nước mắt, nhãn cầu sẽ khô, mắt chớp khó khăn và rát.

Mỗi ngày có từ 150-300 cc nước mắt với các chất khác nhau như glucose, chất đạm, muối sodium, Kali, magnesium, chất diệt trùng lysozyme, lactoferrin.

– Nước mắt phản ứng khi có một vật lạ hoặc ánh sáng quá mạnh xâm nhập kích thích mắt.

Chẳng hạn như  khi thái củ hành tươi có hơi cay bay vào mắt hoặc mắt vướng bụi bặm. Dây thần kinh cảm giác ở nhãn cầu sẽ chuyển tín hiệu báo cho não biết có vật lạ rơi vào mắt. Não bộ tác động lên tuyến nước mắt, nước mắt chảy ra để loại bỏ vật lạ.

– Nước mắt xúc động

Tiết ra trước một buồn rầu, đau đớn hoặc niềm vui… Nước mắt này có cấu tạo khác với các nước mắt kể trên vì có thêm các chất như prolactin, ACTH, chất chống đau thiên nhiên leucin enkephalin.

Mỗi lần mắt chớp là nước mắt được trải rộng trên mặt nhãn cầu. Mắt chớp có công dụng như những cái gạt nước trên mặt kính xe hơi, máy bay. Chớp mắt xảy ra mỗi dăm ba giây đồng hồ và là một động tác tự chủ. Tuy nhiên ta cũng có thể chớp mắt theo ý muốn tỏ vẻ e thẹn khi gặp chàng gặp nàng lần đầu, nhưng khó mà có thể ngưng chớp mắt lâu hơn một phút.

   Thực ra nước mắt trải trên nhãn cầu có những ba lớp: lớp trên cùng có chất dầu tiết ra từ hạch nhờn ở mi mắt để ngăn lệ bốc hơi; lớp thứ nhì là nước từ tuyến nước mắt và lớp dưới cùng là dịch nhày mucus. Bất cứ bệnh nào ảnh hưởng tới cấu tạo của ba lớp này đều gây trở ngại cho sự nhìn.

   Theo nhà sinh hóa học William H. Frey, Đại học Minnesota, nước mắt khi xúc động có nhiều chất đạm hơn nước mắt do vật chất hoặc hơi cay kích thích.

Nước mắt có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt với vật lạ như vi khuẩn bụi bặm và cũng là chất bôi trơn để mắt có thể điều tiết khi nhìn. Không có nước mắt, nhãn cầu sẽ trở nên khô, nhiễm trùng đưa tới khiếm thị, mù lòa.

Bây giờ xin trở lại với chuyện chảy nước mắt quá nhiều của bà.

Chảy nước mắt sống là chuyện cũng thường sảy ra, và trong đa số các trường hợp, không gây ra rủi ro trầm trọng gì.

Nguyên nhân gây ra nhiều nước mắt có thể là: viêm nhiễm trùng mì mắt, nghẽn ống dẫn nước mắt từ tuyến sản xuất ra ngoài; viêm mắt; kích thích từ môi trường như hóa chất, bụi bặm, khói, gió quá nóng, ánh sáng gay gắt, bụi phấn hoa cỏ cây; trầy trụa giác mạc, dị ứng với mốc meo, lông thú vật, tuổi già hoặc lộn ngược mi mắt. Ngoài ra, khi ngáp, cười phá lên hoặc chăm chú dùng mắt quá lâu, nước mắt cũng hay tiết ra nhiều.

Một điểm có vẻ nghịch lý là nguyên nhân chẩy nước mắt sống nhiều lại chính là vì mắt quá khô. Vì mắt khô khiến cho mắt cảm thấy khó chịu, kích thích tuyến tiết ra nhiều nước cho mắt bớt khô.

Ngoài ra, một số dược phẩm như Epinephrine hóa chất chữa ung thư, một vài loại thuốc nhỏ mắt như pilocarpine cũng có thể kích thích nước mắt ra nhiều.

Về triệu chứng, ngoài việc chảy nước mắt còn có một số triệu chứng khác như ngứa và rát ở mắt, đôi khi đỏ, thị lực giảm, mắt sưng, chảy nước mũi, ghèn quanh mắt.

Mặc dù chảy nước mắt không phải là trường hợp cấp cứu, nhưng nên đi bác sĩ để được khám bệnh nếu nước mắt ra nhiều mà giác mạc lại đỏ, mắt lại đau, có vật lạ trong mắt hoặc nước mắt nhiều kéo dài quá lâu. Nếu ống dẫn nước mắt xuống mũi bị nghẹt, bác sĩ có thể thông hoặc tạo ra một ống dẫn mới.

Về trường hơp của bà, tôi nghĩ là bà nên tới bác sĩ chuyên môn về nhãn khoa Ophthalmologist để được khám bệnh vì bà bị bệnh cũng lâu rồi. Bác sĩ sẽ khám kỹ càng mắt để tìm ra nguyên nhân rồi làm một thử nghiệm gọi là Schirmer’s test, để coi xem tuyến nước mắt có đều đặn tiết ra nước mắt. Đôi khi bác sĩ cũng nuôi cấy nước mắt để coi xem có bị nhiễm trùng mắt.

Khi đã tìm ra nguyên nhân thì việc điều trị dễ dàng hơn.

Khi tuyến nước mắt ít sản xuất nước mắt thì có thể dùng nước mắt nhân tạo để tránh mắt khô.

Nếu chảy nước mắt vì dị ứng thì dùng các thuốc nhỏ mắt chống dị ứng.

Nếu có ghèn thì có thể là ống dẫn nước mắt xuống mũi bị nghẽn, bác sĩ sẽ thông. Nếu nhiễm trùng, thì dùng thuốc kháng sinh uống hoặc nhỏ mắt.

Nhiều vị cao niên thường hay bị khô mắt và khô mắt lại kích thích nước mắt sản xuất. Trong trường hợp này, nên đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân và mang kính dâm để bảo vệ mắt với tia nắng cũng như bụi bặm.

Sau đây là vài phương thức để tránh bị chảy nước mắt sống.

– Bảo vệ mắt với tia nắng và bụi bặm bằng kính che mắt.

– Tránh xa các chất gây dị ứng cho mắt.

– Đừng lấy ngón tay dụi mắt khi mắt ngứa.

– Giới hạn tiếp xúc với người bị viêm nhiễm mắ.

– Rửa tay thường xuyên để tránh mang nhiễm trùng vô mắt.

Chúc bà luôn luôn khỏe mạnh.