SƠ CẤP CỨU KHI BỊ SỐC NHIỆT

Sốc nhiệt là tình trạng cấp cứu y tế xảy ra khi cơ thể không thể điều chỉnh nhiệt độ nội môi do tiếp xúc với môi trường quá nóng. Sốc nhiệt có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy đa cơ quan, thậm chí tử vong.

1. Khái niệm

Sốc nhiệt là tình trạng mất cân bằng nhiệt dẫn đến tăng nhiệt độ cơ thể quá cao, vượt quá khả năng điều chỉnh của cơ thể. Khi nhiệt độ cơ thể tăng cao, các cơ quan trong cơ thể sẽ bị tổn thương và suy giảm chức năng. Sốc nhiệt có thể chia thành hai loại chính:

Sốc nhiệt do nắng nóng: Xảy ra do tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc môi trường có nhiệt độ cao trong thời gian dài.

Sốc nhiệt do gắng sức: Xảy ra do hoạt động thể chất quá sức trong môi trường nóng bức.

2. Dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu nhận biết sốc nhiệt có thể khác nhau tùy theo mức độ nặng nhẹ của tình trạng. Tuy nhiên, một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:

Nhẹ:
Da nóng, đỏ, khô.

Nhức đầu.

Buồn nôn.

Chóng mặt.

Chuột rút cơ bắp.

Nặng:
Mất ý thức.

Co giật.

Hô hấp nhanh, nông.

Mạch nhanh, yếu.

Da xanh tái.

Không có mồ hôi.

3. Nguyên nhân gây sốc nhiệt

Nguyên nhân chính gây sốc nhiệt là do cơ thể không thể thích nghi với môi trường nóng bức. Khi nhiệt độ môi trường tăng cao, cơ thể sẽ cố gắng điều chỉnh nhiệt độ nội môi bằng cách tăng tiết mồ hôi và giãn mạch máu. Tuy nhiên, nếu cơ thể không thể thoát nhiệt đủ nhanh, nhiệt độ cơ thể sẽ tăng cao và dẫn đến sốc nhiệt.

Một số yếu tố nguy cơ cao bị sốc nhiệt bao gồm:

Trẻ em và người già: Hai nhóm này có khả năng điều chỉnh nhiệt độ cơ thể kém hơn so với người trưởng thành.

Người có bệnh lý nền: Người mắc các bệnh lý nền như tim mạch, hô hấp, tiểu đường, béo phì… có nguy cơ cao bị sốc nhiệt hơn.

Người sử dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc chống loạn thần… có thể làm giảm khả năng tiết mồ hôi của cơ thể, dẫn đến nguy cơ cao bị sốc nhiệt.

Uống ít nước: Khi thiếu nước, cơ thể sẽ không thể tiết mồ hôi để thoát nhiệt, dẫn đến nguy cơ cao bị sốc nhiệt.

4. Cách sơ cấp cứu khi bị sốc nhiệt

Khi phát hiện người bị sốc nhiệt, cần thực hiện các bước sơ cứu sau:

Di chuyển nạn nhân đến nơi thoáng mát: Chuyển nạn nhân đến nơi có bóng râm, mát mẻ, có điều hòa nếu có thể. Nới lỏng quần áo của nạn nhân.

Hạ nhiệt độ cơ thể:

Dùng quạt thổi mát cho nạn nhân.

Dùng khăn ướt hoặc miếng bọt biển nhúng nước mát lau người cho nạn nhân.

Chườm đá lên các vị trí như nách, bẹn, cổ.

Cho nạn nhân uống nước mát hoặc dung dịch điện giải (ORS).

Theo dõi tình trạng của nạn nhân:

Đo thân nhiệt của nạn nhân thường xuyên.

Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn như mạch, nhịp thở, huyết áp.

Nếu nạn nhân có dấu hiệu suy giảm ý thức, co giật hoặc ngừng thở, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

5. Cách phòng tránh sốc nhiệt

Để phòng tránh sốc nhiệt, cần thực hiện các biện pháp sau:

Uống nhiều nước: Uống nhiều nước, đặc biệt là trong thời tiết nóng bức. Nên uống nước lọc, nước trái cây hoặc dung dịch điện giải.

Hạn chế hoạt động ngoài trời trong những giờ nóng nhất trong ngày: Tránh ra ngoài trời nắng trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.

Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát: Nên mặc quần áo làm từ chất liệu cotton, thoáng khí.

Trang bị kiến thức về sốc nhiệt: Nắm vững kiến thức về sốc nhiệt để có thể nhận biết sớm và sơ cứu kịp thời cho bản thân và những người xung quanh.

Chú ý đến những người có nguy cơ cao bị sốc nhiệt: Quan tâm và chăm sóc những người có nguy cơ cao bị sốc nhiệt như trẻ em, người già, người có bệnh lý nền…

Tránh sử dụng đồ uống có cồn và caffein: Đồ uống có cồn và caffein có thể làm mất nước, khiến tình trạng sốc nhiệt thêm nặng.

Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời: Sử dụng kem chống nắng có SPF từ 50 trở lên, đội mũ rộng vành, đeo kính râm khi ra ngoài trời nắng.

Trang bị kiến thức về sốc nhiệt: Nắm vững kiến thức về sốc nhiệt để có thể nhận biết sớm và sơ cứu kịp thời cho bản thân và những người xung quanh.

Chú ý đến những người có nguy cơ cao bị sốc nhiệt: Quan tâm và chăm sóc những người có nguy cơ cao bị sốc nhiệt như trẻ em, người già, người có bệnh lý nền…
6. Kết luận

Sốc nhiệt là tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Nắm vững kiến thức sơ cấp cứu khi bị sốc nhiệt sẽ giúp bạn có thể hỗ trợ người bị nạn hiệu quả và kịp thời, góp phần giảm tỷ lệ tử vong do sốc nhiệt.

Ngoài ra thêm một số lưu ý sau:

Khi sơ cứu cho người bị sốc nhiệt, cần đảm bảo an toàn cho bản thân. Nếu bạn không chắc chắn về cách sơ cứu, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Sốc nhiệt có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, do đó cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1.Thiện Thánh, 2023, Sơ cứu khi bị sốc nhiệt, Hoạt động thanh niên.

2.Kỹ năng sinh tồn.

3.https://benhvien108.vn/mot-so-dieu-can-biet-ve-soc-nhiet.htm

4.https://tamanhhospital.vn/soc-nhiet-va-dot-quy-do-nang-nong/

5.https://soyte.hatinh.gov.vn/tin-tuc-su-kien/pho-bien-kien-thuc/lam-gi-de-tranh-soc-nhiet-.html

6.Ngô Đức Hùng, 3 phút sơ cứu.

7.Hình ảnh nguồn từ Internet.

Thiện Thánh  – Nguyễn Hữu Trúc