Trưởng lão Xá Lợi Phất thưa với Như Lai :”Bạch Thế Tôn, con có một đệ tử, tại một chỗ xử sự như một nô lệ mua với giá một trăm đồng tiền, tại một nơi khác, trở thành kiêu mạn, cứng đầu, bảo làm gì cũng chống lại.”
            Bậc Đạo Sư nói : “Này Xá Lợi Phất, tỷ kheo này không phải nay mới có giới hạnh như vậy. Trước kia, nó cũng xử sự như vậy”.
            Nói xong, bậc Đạo Sư kể lại câu chuyện quá khứ :

            Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở xứ Ba La Nại. Bồ tát sanh trong gia đình một địa chủ. Bạn của Bồ tát cũng là một địa chủ, lớn tuổi hơn Bồ tát, có một người vợ trẻ sanh được một con trai. Người địa chủ lớn tuổi suy nghĩ: Vơ ta còn trẻ, không biết khi ta chết đi, vợ ta sẽ lấy ai, và tài sản này không biết có cho con trai của ta không? Vậy, tốt hơn ta sẽ chôn tài sản này dưới đất. Nghĩ vậy, người địa chủ đem theo một người nô lệ trong nhà tên Nanda, đi vào rừng chôn tài sản ấy vào một chỗ và bảo: “Này Nanda, sau khi ta chết, hãy báo cho con ta biết tài sản này. Chớ có quên khu rừng”
            Thời gian sau, người địa chủ ấy mạng chung. Đứa con trai dần dần lớn lên. Đến tuổi thành niên, mẹ nó nói :”Này con, cha con đem theo nô lệ Nanda chôn dấu tài sản. Hãy bảo nó mang về mà cai quản gia sản thừa tự”. Một hôm, người thanh niên nói với Nanda : “Này cậu, có phải cha ta có chôn tài sản?”
            -Thưa chủ, có!
            -Chôn tài sản tại đâu ?
            -Thưa chủ, trong rừng
            -Vậy chúng ta đi lấy!
            Sau khi chuẩn bị cuốc và thúng, đi đến chỗ chôn dấu. Người thanh niên hỏi:”Này cậu, tài sản ở đâu?” Nanda leo lên đứng nơi chỗ đã chôn tài sản, khởi lòng kiêu mạn, mắng nhiếc chàng thanh niên :”Đi đi ! đứa con hư, đứa con nô lệ. Từ đâu ngươi có được tài sản này?” Nghe ác ngữ của nó, người thanh niên làm như không nghe gì, chỉ nói:”Thôi, chúng ta đi về!” Rồi hai người cùng về. Sau hai ba ngày, cả hai lại đi. Đến nơi, Nanda lại mằng chửi như trước. Chàng thanh niên không nói lời ác ngữ với nó, suy đi nghĩ lại như sau :Người nô lệ này, khi đi có ý định báo cho ta biết tài sản, nhưng đến đó lại mắng nhiếc ta, chẳng biết lý do gì? À, cha ta có người bạn địa chủ, hãy đến hỏi vị ấy!
            Thanh niên ấy đi đến gặp Bồ tát trình bày tất cả sự việc rồi hỏi:”Thưa ngài, vì lý do gì mà Nanda mắng nhiếc con ngay chỗ cha con chôn tài sản thừa tự? Bồ tát dạy :”Này con, khi nanda mắng chửi con, con chỉ nên nói:Này người nô lệ, ngươi mắng chửi ai vậy?Rồi kéo nó ra, lấy cuốc đào chỗ ấy, lấy tài sản thừa tự của gia đình, bảo người nô lệ nhấc lên và mang về nhà!”
            Nói xong, Bồ tát nói lên bài kệ này :
Nghĩ rằng là chỗ chôn
Đống vàng và nữ trang
Chỗ nô tỳ hạ sanh
Tên là Nan đa ka
Đang đứng và la to
Những lời lẽ thô bạo
            Thanh niên đảnh lễ Bồ tát, về nhà, đem Nanda đi đến chỗ chôn dấu, làm đúng theo lời khuyên bảo, đem về tài sản ấy, cai quản gia sản, làm các việc thiện. Khi mạng chung đi theo nghiệp của mình.

•••

            Kể xong câu chuyện quá khứ, bậc Đạo Sư kết hợp hai câu chuyện và nhận diện tiền thân như sau :
            -Lúc bấy giờ, Nanda là đệ tử của Xá Lợi Phất
            -Chàng thanh niên là Xá Lợi Phất
            -Người địa chủ có trí là Ta vậy
 
Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN :
            Con người ta, tùy theo hoàn cảnh mà tánh tình có thể thay đổi từng nơi từng lúc.