KỲ 8: TIỀN THÂN LAKKHANA
Con Người Có Trí Tuệ

Một thời, Đề Bà Đạt Đa yêu cầu năm điều kiện, nhưng không được Phật chấp thuận nên muốn phá hòa hợp tăng. Y xách động 500 tỳ kheo tách ra khỏi Giáo đoàn, đến trú tại Gayasisa. Biết được việc ấy, Bậc Đạo Sư gọi Xá Lợi Phất lại và nói: Này Xá Lợi Phất, 500 tỳ kheo đệ tử của ngươi thích thú sở đắc của Đề Bà Đạt Đa, đã đi theo với nó. Ngươi hãy đi đến đó thuyết phục họ và đưa họ về đây.
Vâng lời Thế Tôn,Xá Lợi Phất đi đến Gayasisa, thuyết phục số đệ tử ấy và đem họ về Trúc Lâm. Tới nơi, Xá Lợi Phất đảnh lễ Thế Tôn và tác bạch: Bạch Thế Tôn, con đã đem 500 tỳ kheo trở về, còn Đề Bà Đạt Đa mất hết những người theo nó.
Đức Phật nói với đại chúng: Này các tỳ kheo, không phải chỉ có nay, Xá Lợi Phất mới sáng chói huy hoàng về với hội chúng đoanh vây!
Các tỳ kheo yêu cầu Thế Tôn làm rõ vấn đề.
Bậc Đạo Sư kể câu chuyện như sau:

* * *

            Thuở xưa, tại nước Ma Kiệt Đà, trong thành Vương Xá, một vị vua đang trị vì. Lúc ấy, Bồ tát sinh vào bào thai một con nai, lớn lên và ở trong rừng với đàn nai 1.000 con. Bồ tát sinh được hai nai con tên Lakkhana và Kala. Khi đã già, Bồ tát nói với hai con: Ta nay đã già, các con hãy coi sóc đàn nai.
            Từ đó, đàn nai được chia làm hai, mỗi đàn 500 con đặt dưới sự chăm sóc của Lakkhana và Kala.
            Trong nước Ma Kiệt Đà, vào mùa lúa chín, khi lúa trổ đầy đồng là lúc có nhiều nguy hiểm cho đàn nai. Loài người đánh bẫy tất cả những con thú nào tới ăn lúa khiến cho nhiều con nai đã bị chết.
            Bồ tát gọi hai con lại và nói: Này hai con, hãy dẫn đàn của mình đi vào hẻm núi đợi hết mùa gặt lúa hãy trở về. Hai con vâng lời cha dẫn đàn ra đi.
            Trong khi Kala ngu si không biết chọn thời cơ để đi và con đường để đi, đã làm cho đàn nai bị tổn thất lớn do bị loài người săn bắt, chỉ còn một số ít tới được hẻm núi;
            Còn Lakkhana nhờ có trí thông minh, thiện xảo, biết lúc nào nên đi, con đường nào nên đi…do vậy, đàn nai của nó không bị mất con nào và cả đàn yên ổn đi đến nơi cần đến. Chúng sống tại đây trong bốn tháng, đợi xong mùa gặt lúa mới trở lại rừng.

Kala, với sự ngu si của mình, cũng đi không đúng thời và không đúng đường như lần trước, khiến đàn nai ít ỏi bị thêm một lần săn bắt, do đó chỉ còn một mình Kala về đến được rừng.
Còn Lakkhana, trên đường về vẫn thận trọng chọn con đường nào nên đi, chọn thời điểm nào nên đi… Nhờ đó, cả đàn nai 500 con đều bình an về đến nơi. Bồ tát nói lên bài kệ:

Con người có giới hạnh
Được phần thưởng đón mừng
Xem Lakkhana đi về
Cầm đầu chúng bà con
Hãy xem Kala này
Với bà con hủy diệt

* * *

            Bậc Đạo Sư, sau khi kể câu chuyện này và kết hợp chúng với nhau, Ngài kết luận nhận diện tiền thân như sau:
            -Khi ấy, con nai Kala là Đề Bà Đạt Đa
            -Con nai Lakkhana là Xá Lợi Phất
            -Nai mẹ là mẹ của La Hầu La
            -Nai cha chính là Ta vậy.

CHÚ THÍCH:
            –Năm điều kiện của Đề Bà Đạt Đa:
1) Các tỳ kheo sống ở trong rừng cho đến trọn đời
2)Chỉ ăn đồ khất thực từ cửa nhà
3)Chì mặc y làm từ các tấm vải lượm ở đống rác
4)Sống dưới gốc cây, không bao giờ sống dưới mái nhà
5)Không bao giờ ăn cá hay ăn thịt.

Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN:
            Người có trí tuệ đem lại lợi ích cho cộng đồng.