KỲ 6: TIỀN THÂN DEVADHAMMA Quỷ Dạ Xoa biết tàm quý
Thế Tôn kể chuyện này khi ở Kỳ Viên, về một tỷ kheo có nhiều đồ vật. Lúc ấy, ở Xá Vệ có một vị trưởng giả giàu có, sau khi vợ chết mới đi xuất gia. Trước khi xuất gia, vị ấy có làm một phòng để ở, một phòng để lửa và một kho chứa đồ. Vị ấy cho chất đầy kho với sữa đông, gạo v.v… rồi mới xuất gia. Sau khi xuất gia, vị ấy cho gọi những người đầy tớ của mình nấu các đồ ăn theo sở thích và thọ dụng các món ăn ấy. Ngoài ra, vị ấy còn sống cách biệt chư Tăng với rất nhiều vật dụng tiện nghi của một trưởng giả. Một bữa nọ, có đông các tỷ kheo nơi khác đến, trông thấy vị ấy sống tiện nghi với rất nhiều y áo và vật dụng như vậy, liền phê bình: “Này hiền giả, hiền giả xuất gia trong giáo pháp thiểu dục của đức Phật, lại có nhiều vật dụng như vậy là vi phạm giới luật “ Nói xong, họ đưa vị ấy đến gặp bậc Đạo Sư. Tại đây, sau khi bậc Đạo Sư hỏi và vị ấy xác nhận có thọ dụng nhiều vật dụng, bậc Đạo Sư đã nhắc nhở vị ấy về hạnh thiểu dục và tri túc của người xuất gia. Vị ấy sinh lòng phẫn nộ, quăng bỏ hết y áo, chỉ còn đồ lót đứng giữa đại chúng. Bậc Đạo Sư muốn khích lệ, nói rằng: “Này tỷ kheo, thuở trước ngươi là con quỷ Dạ Xoa đi tìm tàm quý. Sao nay ngươi đã xuất gia trong giáo pháp Phật được tôn kính này, lại quăng bỏ y áo giữa đại chúng, từ bỏ tàm quý và đứng như vậy? Vị ấy, khi nghe những lời của Thế Tôn liền hồi tâm, vội đắp y trở lại, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Các tỷ kheo yêu cầu Thế Tôn giải thích rõ ràng ý nghĩa này. Thế Tôn bèn thuật câu chuyện tiền kiếp sau đây:
* * *
Thưở xưa, vua Brahmadatta đang trị vì nước Kasi tại Ba La Nại. Thời ấy, Bồ tát tái sanh làm con của Vua, được vua cha đặt tên là Mahimsasan.. Khi Bồ tát đến tuổi biết đi, hoàng hậu sanh thêm một đứa con trai thứ hai, được đặt tên là Candakumara (Mặt Trăng). Khi đứa con trai này đến tuổi biết đi thì hoàng hậu mệnh chung. Vua đặt một người khác lên làm hoàng hậu, rất được vua sủng ái. Bà hoàng hậu này sanh được một đứa con trai, đặt tên là Suriya (Mặt Trời). Vua cha hết sức bằng lòng, hứa thực hiện cho bà một lời ước. Khi con bà lớn lên, bà tâu với vua: “Khi con của thiếp mới ra đời, đại vương có hứa cho thiếp một lời ước, vậy hãy cho con thiếp làm vua”. Vua từ chối nói rằng: “Ta đã có hai đứa con trai lớn, không thể nhường ngôi cho đứa thứ ba”. Bà hoàng hậu không từ bỏ lời yêu cầu, cứ đeo theo vua mà khẩn khoản mãi. Nhà vua suy nghĩ: Nếu ta từ chối mãi, e rằng bà ta sẽ âm mưu sát hại hai đứa con ta. Nghĩ vậy, vua bèn gọi hai đứa con lớn đến thuật hết sự việc và nói lên suy nghĩ của mình. Sau đó, nhà vua khuyên hai con: “Hai con hãy đi vào rừng mà ở. Khi nào ta mệnh chung thì hai con hãy về trị vì đất nước”. Hai đứa con trai vâng lời cha ra đi. Khi ấy hoàng tử Suriya đang chơi ở sân, thấy hai anh ra đi liền đòi theo. Thế là cả ba đứa cùng đi vào một khu rừng nằm dưới chân Núi Tuyết. Lúc ấy, Bồ tát bảo Suriya: Em hãy đến hồ nước kia tắm và uống, sau đó mang nước về đây cho hai anh uống. Cái hồ ấy do một quỷ Dạ Xoa trấn giữ, nếu ai đến uống hay tắm nó đều hỏi: có biết thiên pháp không? Nếu không trả lời được, nó sẽ bắt người đó ăn thịt. Khi Suriya đến lấy nước, quỷ Dạ Xoa hiện ra hỏi thiên pháp, Suriya không trả lời được, bị quỷ bắt giam vào một chỗ.
Bồ tát thấy Suriya đi lâu quá không về, bèn sai hoàng tử Canda đi. Đền hồ nước, Canda cũng bị quỷ bắt giam vì không biết thiên pháp. Bồ tát, sau khi em đi lâu quá mà không thấy trở lại, liền tự mình đi đến hồ nước. Đến nơi quan sát và suy đoán sự việc, Bồ tát biết ngay hai em mình bị quỷ Dạ Xoa bắt, bèn rút kiếm ra cắm xuống đât rồi đứng chờ bên bờ hồ. Quỷ Dạ Xoa biến thành người đốn củi, hiện ra hỏi: Này bạn, đi đường mệt sao bạn không xuống hồ tắm cho mát và uống nước cho đã khát ? Bồ tát biết ngay nó là quỷ Dạ Xoa, liền hỏi: Có phải ngươi đã bắt hai em của ta ? Con quỷ trả lời: phải ! vì ai xuống hồ này đều phải cho ta biết thiên pháp, hai em ngươi không biết thiên pháp nên đã bị ta bắt. Bồ tát hỏi: Ngươi có muốn nghe thiên pháp không? – Có, tôi muốn nghe. – Nhưng hiện nay người ta đang dơ, bụng ta đang khát không thể nói thiên pháp. Quỷ Dạ Xoa liền tự tay tắm cho Bồ tát; mang đồ ăn thức uống ra phục vụ; trang sức cho Bồ tát bằng hoa tươi và dầu thơm rồi trải một tấm thảm cực đẹp trong một cái rạp lộng lẫy, mời Bồ tát ngồi lên trên, còn nó thì ngồi dưới chân Ngài. Bồ tát bảo nó: Hãy lắng tai nghe ta nói thiên pháp. Rồi Ngài nói lên bài kệ : Đầy đủ tàm và quý Chuyên tâm về bạch pháp An tịnh bậc chân nhân Ở đời gọi thiên pháp Dạ Xoa nghe pháp thoại này, tâm sanh tịnh tín liền tán thán: lành thay! Bậc thiện trí, con xin đảnh lễ Người và nguyện bảo vệ Người khỏi những nguy hiểm chốn rừng thiêng. Bồ tát cùng hai em sống tại khu rừng với sự phục vụ và bảo vệ của quỷ Dạ Xoa. Một ngày kia, Bồ tát xem sao trên trời, biết được phụ vương đã mệnh chung. Bồ tát đem theo quỷ Dạ Xoa về Ba La Nại lấy lại vương quốc, phong hoàng tử Canda làm phó vương, đặt hoàng tử Suriya làm tổng tư lệnh quân đội. Còn đối với quỷ Dạ Xoa, Bồ tát cho làm trú xứ tại một địa điểm tốt đẹp. * * * Đạo Sư sau khi kể xong pháp thoại, liền thuyết giảng các sự thật. Sau khi nghe xong các sự thật, tỷ kheo ấy chứng quả Dự Lưu. Bậc Chánh Đẳng Chánh Giác sau khi kể hai câu chuyện và kết hợp chúng với nhau, Ngài kết luận với phần nhận diện tiền thân như sau : -Khi ấy, quỷ Dạ Xoa là tỷ kheo có nhiều quần áo, vật dụng -Hoàng tử Suriya là Ananda -Hoàng tử Canda là Xá Lợi Phất -Hoàng tử Mahimsasa chính là Ta vậy.
CHÚ THÍCH : –Tàm quý: tự mình biết hổ thẹn khi làm điều xấu –Thiểu dục: ít ham muốn trong sự hưởng thụ –Tri túc: biết đủ, không tham lam đòi hỏi hưởng thụ cho nhiều –Thiên pháp: đạo trời = đạo lý = chân lý –Bạch pháp: điều lành, điều thiện
Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN : Làm người phải biết hổ thẹn với việc xấu.