Câu chuyện này, khi ở tại Kỳ Viên, bậc Đạo Sư đã kể lại về một tỷ kheo khó bảo. Bậc Đạo Sư nói với tỷ kheo ấy : “Này tỷ kheo, không phải chỉ nay, ngươi mới khó bảo. Thuở trước, ngươi cũng đã khó bảo! Do lời nói của ngươi, do không làm theo lời các bậc hiền trí, người bị gươm bén chém đứt đôi và bị quăng trên đường. Chính do nhân duyên độc nhất ấy khiến cho 1.000 người mạng chung”.

Nói vậy xong, bậc Đạo Sư kể câu chuyện quá khứ :

KỲ 33: TIỀN THÂN VEDABBHA
Phải biết nghe lời khuyên tốt

Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba La Nại, trong một ngôi làng nhỏ, có một bà la môn biết được bùa chú gọi là Vedabbha. Người ta nói bùa chú ấy có giá rất lớn. Khi có được sự giao hội các hành tinh, đọc chú ấy và nhìn lên trời, thì từ trời mưa bảy báu rơi xuống. Lúc bấy giờ, Bồ tát đi học nghề với bà la môn ấy. Một hôm, bà la môn đem Bồ tát đi theo, có công việc đi ra khỏi làng của mình và đến nước Ceti. Giữa đường, tại một khu rừng, có 500 kẻ cướp, được gọi là “kẻ cướp sứ giả”. Chúng làm cho con đường không thể đi được. Chúng bắt Bồ tát và bà la môn Vedabbha. Vì sao chúng được gọi là “kẻ cướp sứ giả”? Người ta nói: khi chúng bắt được hai người, chúng cử một người đi lấy tiền chuộc, do vậy, chúng được gọi là những “kẻ cướp sứ giả”. Nếu chúng bắt được hai cha con, chúng cử người cha đi, đem tiền chuộc cho chúng để dắt con về. Với phương tiện này, nếu chúng bắt được người mẹ và con gái, chúng cử người mẹ đi; chúng bắt được hai anh em cả và út, chúng cử người anh cả đi; nếu chúng bắt được thầy và trò, chúng cử người học trò đi. Lúc ấy, chúng giữ bà la môn Vedabbha và cử Bồ tát đi.

Bồ tát đảnh lễ thầy và nói : “Con sẽ đi về trong một hai ngày, thầy chớ sợ hãi! Nhưng thầy hãy làm theo lời con. Hôm nay sẽ có giao hội giữa các hành tinh dễ có mưa bảy báu xuống, thầy chớ có vì chịu cực không nổi mà đọc thần chú cho mưa bảy báu rơi xuống. Nếu mưa xuống thầy sẽ bị diệt vong, cả năm trăm tên cướp cũng vậy.” Sau khi khuyên thầy như vậy, Bồ tát đi lấy tiền chuộc. Các tên cướp, khi mặt trời lặn, trói bà la môn lại bắt nằm xuống. Đúng giờ khắc ấy, mặt trăng tròn ngày rằm từ phương đông mọc lên. Bà la môn nhìn các vì sao, biết được sự giao hội các hành tinh để mưa châu báu đã thành hình, nghĩ rằng : “Sao ta lại chịu khổ như thế này, ta hãy đọc thần chú làm mưa châu báu rơi xuống cho các tên cướp tài sản và sẽ sung sướng ra đi”.

Bà la môn nói với các tên cướp:”Này các bạn, vì mục đích gì các bạn bắt tôi? Vì mục đích tài sản. Nếu các bạn muốn có tài sản lập tức hãy cởi trói cho tôi, rửa đầu cho tôi mang áo mới, thoa hương thơm và trang điểm bông hoa”. Bọn cướp liền làm theo như vậy. Bà la môn nhìn lên trời đọc thần chú. Từ trên trời, các loại châu báu rơi xuống. Các tên cướp thâu lượm tài sản ấy rồi ra đi. Bà la môn theo chúng đi sau cùng. Các tên cướp ấy bị 500 tên cướp khác bắt. Chúng nói với bọn cướp sau : “Nếu các anh bắt chúng tôi vì tài sản thì hãy bắt tên bà la môn này, nó biết câu thần chú làm mưa bảy báu rơi xuống. Chính nó cho chúng tôi số châu báu này”.

Bọn cướp sau thả bọn cướp trước, bắt người bà la môn và nói : “Hãy cho chúng tôi tài sản”. Bà la môn nói :”Tôi sẽ cho các bạn tài sản nhưng phải chờ đợi một năm, khi ấy có sự giao hội các vì sao làm cho mưa bảy báu rơi xuống”. Các tên cướp tức giận, bảo : “Đồ bà la môn xảo quyệt, ngươi làm ngay mưa tài sản cho bọn kia, lại bắt chúng ta chờ một năm nữa.” Chúng nó lấy gươm bén chém bà la môn làm hai bỏ trên đường, đuổi gấp theo giao chiến với bọn cướp kia, giết hết bọn cướp ấy, đoạt lấy tài sản, rồi lại chia thành hai nhóm chém giết lẫn nhau cho đến khi chỉ còn lại hai tên. Hai tên ấy mang tài sản đi chôn dấu tại một khu rừng. Một tên cầm gươm ở lại giữ, một tên vào làng lấy gạo nấu cơm. Tên ngồi giữ tài sản quyết định đợi tên kia về sẽ giết để một mình làm chủ mớ châu bái. Tên vào làng cũng có ý định giết đồng bọn nên trộn thuốc độc vào cơm. Kết cục, một tên bị giết bằng kiếm, một tên ăn phải thuốc độc cũng mạng vong. Như vậy, vì tài sản mà bà la môn và 1.000 tên cướp đều bị diệt vong.

Bồ tát, hai ngày sau mang tiền chuộc đến nơi, thấy châu báu rơi rải rác đó đây, biết thầy mình không nghe lời khuyên đã đọc thần chú khiến mưa bảy báu rơi xuống. Bồ tát đi thêm một đoạn, thấy bà la môn bị chém thành hai mảnh, liền nhặt xác hỏa táng thầy. Tiếp tục đi nữa, Bồ tát phát hiện xác chết của các tên cướp và tất cả châu báu còn nguyên vẹn trong rừng. Bồ tát nói lên bài kệ :

Sau khi kể lại pháp thoại, bậc Đạo Sư kết hợp hai câu chuyện và nhận diện tiền thân như sau :

-Lúc bấy giờ, bà la môn Vedabbha là tỷ kheo khó bảo

-Còn người đệ tử là Ta vậy.

CHÚ THÍCH :

–Mưa bảy báu : theo quan niệm Ấn Độ cổ đại, các thứ sau đây được coi là bảy báu : vàng, bạc, cẩm thạch, san hô, hổ phách, ngọc đỏ và kim cương

Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN :

Người thiếu trí lại không nghe lời bậc thiện tri thức ắt mang họa diệt vong.