Đố ai tìm thấy “thọ” là chi ?
Ấy vậy nhân sinh khổ cực kỳ !
Thọ sắc, thọ thanh, hương vị xúc…
Tâm sầu bạch phát THỌ… ù lì…
Ghét, thương, mừng, giận, sợ, mong cầu
Một chuổi buồn vui… vạn nỗi sầu !
Tương tục trăm năm… cùn kiếp sống
Một giờ tịnh lạc khó tìm đâu ?…
Hiện tượng vô vàn tụ tánh không
Trùng trùng duyên hợp tạo nên hình
Nhỏ trong cái lớn, nhiều trong một
Vô ngã vì không chất tự sanh…!
Quán “THỌ thị khổ”. Quán “TÂM vô thường” là hai pháp quán : TÂM và TÂM SỞ hữu. Tâm tổng hợp có tám thứ. Tâm Sở tổng lược có năm mươi mốt. PHÁP VÔ NGÃ là đối tượng quán, chung cả SẮC và TÂM. Thiền giả phải nhận thức : TỰ NGÃ không. NGÃ SỞ HỮU không. VẠN PHÁP GIAI KHÔNG. Không, có nghĩa là trống rỗng. Có vạn pháp là cái có hòa hợp nương gá trùng trùng duyên khởi mà sanh. Thế cho nên thành tựu TỨ NIỆM XỨ quán, Thiền giả căn bản đã nhận thức được tánh NGÃ không, PHÁP không, bước đầu.
Nguồn giáo lý TỨ ĐẾ, nhóm trợ đạo đứng đầu Phật dạy TỨ NIỆM XỨ là một dụng ý “vô thượng thậm thâm” của đức Phật. ngũ uẩn thân là “bảo điện tam bảo” thiêng liêng ; Ngũ uẩn thân lại cũng là thuyền bè vững tốt để đưa người vượt qua bể khổ, đến “bảo điện” PHẬT PHÁP TĂNG vốn có của con người.
Dù vậy, Tứ niệm xứ cũng chỉ là bốn phần trong 37 phần “trợ đạo” mà thôi. Bởi vì có quan trọng gì gì đi nữa cũng chỉ là “duyên nhơn” thành Phật, còn “thành Phật chánh nhơn” là “Phật tánh vốn có” ở trong con người của mọi người… !
Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo;
Nếu với ý thanh tịnh,
Nói lên hay hành động,
An lạc bước theo sau,
Như bóng, không rời hình.
Phẩm Song Yếu