Đặc điểm 2 : GĐPT là một tổ chức giáo dục.
1)Nội dung giáo dục của GĐPT lấy lời Phật dạy làm kim chỉ nam nhằm hướng đoàn viên trở thành những Phật tử chân chánh, nghĩa là những con người đạo đức trong xã hội.
2)Các bộ môn học trong GĐPT là :
a-Phật Pháp : giúp đoàn sinh hiểu và thực hành các điều thiện trong đời sống (Đức dục)
b-Kỹ năng hoạt động thanh niên : đào tạo cho đoàn sinh có nhiều kỹ năng sống và những đức tính tốt nhằm áp dụng vào cuộc sống. (Trí dục – Thể dục)
c-Văn nghệ : khơi dậy và làm phát triển cái hay cái đẹp trong tâm hồn đoàn sinh (Mỹ dục)
Mọi hoạt động của GĐPT đều nhắm vào bốn mục đích giáo dục trên đây.
Đặc điểm 3 : GĐPT có các phương pháp giáo dục đặc thù của nền giáo dục Phật Giáo
1)Học mà chơi, chơi mà học : nhiều người không hiểu, cho rằng con em mình vào GĐPT chỉ thấy chơi mà không thấy học. Thật ra, GĐPT cố tránh cái học “nhồi nhét” như ở nhà trường.
2)Huân tập : Vào GĐPT, các em tập dần những thói quen tốt để lâu ngày những thói quen ấy trở thành tác phong, tư cách của một người Phật tử. GĐPT không giáo dục theo cách áp đặt nóng vội.
3)Lý giải : đối với đoàn sinh ngành Thanh, Thiếu, GĐPT áp dụng phương pháp lý giải để tập cho đoàn sinh phát triển tư duy và thực tập theo Lời Phật dạy.
4)Hoạt động : những gì được học trên lý thuyết cần phải tạo cơ hội thực hành , đó chính là mục đích của phương pháp hoạt động.
5)Quán niệm : đoàn viên được thực tập các hình thức Chánh Niệm (Thiền) để chuẩn bị đi sâu vào khoa học tâm linh một khi họ có đủ điều kiện chuyên tu sau này.
Đặc điểm 4 : GĐPT không phải là một dạng câu lạc bộ thanh thiếu niên
1)GĐPT không tập trung vào chùa trong một, hai, hay ba ngày gọi là “Tu” rồi giải tán như các câu lạc bộ thanh thiếu niên
2)GĐPT tu học rất “chuyên nghiệp” bằng một chương trình kéo dài cả một đời người. Nhiều huynh trưởng cao niên đã có cháu nội cháu ngoại rồi mà vẫn chưa đi hết chương trình tu học của mình.
3)GĐPT có một chương trình tu học được biên soạn rất công phu, khoa học và không ngừng được cải tiến suốt 60 năm qua. Chương trình gồm :
a-Ngành Oanh Vũ tu học trong 4 năm qua các bậc : Mở mắt, Cánh mềm, Chân cứng, Tung bay.
b-Ngành Thiếu tu học trong 4 năm qua các bậc : Hướng thiện, Sơ thiện, Trung thiện, Chánh thiện.
c-Ngành Thanh tu học 12 năm qua các bậc : Hòa, Minh, Kiến, Trực (mỗi bậc 3 năm)
d-Huynh trưởng tu học 11 năm qua các bậc : Kiên (1 năm), Trì (2 năm), Định (3 năm), Lực (5 năm)
Như vậy, một thanh thiếu nhi bắt đầu bước chân vào GĐPT là bắt đầu cuộc hành trình tu thiện hành thiện cho đến suốt cuộc đời với cứu cánh là trở thành người Phật tử chân chánh.
4)Sinh hoạt GĐPT không cần tổ chức rình rang tốn kém vài ba hôm rồi giải tán; Sinh hoạt GĐPT đòi hỏi sự nhẫn nại, kiên trì, bền bĩ và đi vào chiều sâu giáo dục để có kết quả nhất định trong một thời gian nhất định cho từng người.
Năm 1964, trong một lần đến thăm Phật Giáo Việt Nam, Hòa thượng Tiến sĩ Narada MahaThéra , một vị cao tăng người Tích Lan đã có những lời khen tặng như sau :
"Gia Đình Phật Tử là một tổ chức giáo dục thiếu nhi quan trọng và có sắc thái độc đáo; có thể nói đó là một trong những nét đặc biệt nhất của đạo Phật tại Việt Nam. Tại các nước Phật Giáo trên thế giới chưa có một tổ chức thiếu nhi nào đông đảo và có tổ chức khéo léo như thế” (Việt Nam Phật Giáo Sử Luận – Nguyễn Lang- NXB Lá Bối 1973)