Ăn Chay vs. Ăn Chay Để Khỏe

– Vegetarian: là kiểu ăn chay phổ biến, gọi nôm na là “không ăn thịt”, vẫn dùng trứng, sữa. Là 1 từ thời thượng vào những năm 1970 ở Mỹ. Tùy vào tôn giáo thì người ta có thê không ăn hành tỏi, gia vị..

– Vegan: là một kiểu ăn chay “khắt khe” hơn, loại bỏ trứng và sữa. Bạn có thể thấy từ này càng lúc càng phổ biến hiện nay, có thể lành mạnh, có thể không.

Vậy thì ăn chay như trên đã đủ để khỏe mạnh chưa? Hảy xem thử bánh ngọt, bánh kem, khoai tây chiên, bánh Oreo, Choco Pie, nước ngọt…cũng là những món đủ tiêu chuẩn “ăn chay” kể trên nhưng chắc chắn không ai có thể nói chúng là lành mạnh để ăn. Thực tế là có nhiều người ăn chay nhưng không khỏe, béo phì, ung thư và bị nữ tính hóa…

Vì những sự thiếu rõ ràng trên nên hiện nay, cụm từ “Plant-based” ra đời để chỉ khái niệm ăn thực vật, chỉ thực vật. Khi nghĩ đến thực vật, bạn hình dung đến những thứ rõ ràng như là rau, củ, hạt. Nó mang tính chất dinh dưỡng lành mạnh hơn là những vấn đề tôn giáo, lối sống. Để rõ ràng hơn nữa thì nhiều giáo sư, nhà dinh dưỡng nói rằng “Whole Food Plant-based” là cách ăn chay đúng đắn nhất để có thể sống khỏe mạnh, đảo ngược bệnh tật và nuôi dưỡng tâm thể. Khái niệm này nhấn mạnh đến tính chất tự nhiên, nguyên phần của thực vật (whole). Tức là loại bỏ bột trắng, ngũ cốc trắng, hóa chất, dầu ép, nước ép…và nên tiêu thụ ở dạng gần với hình thức tự nhiên nhất có thể. Nhờ đó con người có thể hấp thụ những dưỡng chất, không phải những năng lượng thừa, trống rỗng (empty calories) để sinh tồn. Nếu không bị đầu độc bởi những thứ “xa rời tự nhiên” thì cơ thể hoàn toàn có thể miễn nhiễm với bệnh tật từ lớn tới bé. “Thực dưỡng – Macrobiotics” là một cách tiếp cận gần như vậy, khởi nguồn từ Nhật Bản.

Cả Vegan và Thực Dưỡng đều là những lối ăn uống lành mạnh (hơn lối thông thường). Cả 2 đều tập trung vào thực vật, nhưng có 3 điểm phân biệt chính:

– Vegan loại bỏ thịt. Thực dưỡng thường chú trọng thêm rong biển, vẫn có thể dùng động vật tùy nhu cầu.

– Vegan thường ít quan tâm nhiều về cấu trúc bữa ăn và lựa chọn thực phẩm. Thực dưỡng tập trung vào cấu trúc và trật tự, lựa chọn thực phẩm dựa trên tình trạng và mục đích của mỗi cá nhân (thực phẩm theo mùa và gần địa phương).

– Người ta thường bắt đầu ăn chay vegan vì tình thương động vật. Thực dưỡng thường kết duyên vì lý do sức khỏe.

Như vậy phần đông người Việt hiện nay nếu chọn Ăn chay thì thường chưa chú trọng đến yếu tố lành mạnh. Nếu bạn ăn chay nhưng còn dùng những thứ này thì nhiều khả năng bạn sẽ gặp vấn đề. Có thể là chưa phải ngay lúc này, nhưng sau này, thế hệ sau.

*Ngũ cốc tinh chế đã loại bỏ vỏ cám, phôi: cơm trắng, bánh mì trắng, miến/bún/bánh canh/bánh cuốn..trắng, mì sợi, mì ăn liền, cháo ăn liền, bột ngũ cốc, bánh gạo, bánh qui…

*Chất làm ngọt tinh chế: đường trắng, đường phèn, mật ong, si rô HFCS, đường ăn kiêng.

*Bột ngọt, hạt nêm, chất điều vị

*Dầu thực vật tinh chế, bơ thực vật, một số loại dầu nguyên chất giàu năng lượng và chất béo bão hòa.

*Mì căn, các loại “thịt” chay từ đạm lúa mì và đậu nành.

*Đạm đậu nành, thực phẩm bổ sung từ chiết xuất đậu nành, đậu nành sấy.

*Thức ăn đóng hộp: đậu, nước cốt dừa, nước ép, sữa đậu nành… có sử dụng chất bảo quản.

*Các thể loại gia vị “chay”: nước mắm chay, hạt nêm chay, sữa chay…

*Cà phê nguyên chất hay hòa tan

Một số thực phẩm sau, nên hạn chế, thỉnh thoảng dùng (1-3 lần/tuần) vì lý do vệ sinh và dinh dưỡng có những rủi ro

*Các loại nấm

*Các loại trái cây nhiều nước, nhiều ngọt, nhiều chua.

*Các loại xà lách, rau sống.

*Nước ép và sinh tố trái cây.

Việc loại bỏ hoặc hạn chế các thực phẩm trên không phải là kham khổ như nhiều người nghĩ. Vì vẫn còn vô số thứ “ăn được” mà bạn sẽ thấy trong chương trình Khởi Sự Ăn Chay. Tập trung chất lượng, không phải số lượng. Bạn càng dấn thân nhiều, kết quả càng tốt. Vì bớt là thêm.