Mãi những năm gần đây, sau khi các con tôi đã trưởng thành và ổn định trong cuộc sống, vợ chống tôi không còn lo kinh tế gia đình nữa, tôi có thì giờ rảnh rang đi đây đi đó, thăm thú chỗ này chỗ kia. Các con tôi lớn lên đi làm ăn tứ xứ, đứa làm ở Sài Gòn, đứa làm ở một tỉnh miền Đông, đứa trôi dạt về tận vùng sông nước Cửu Long.
Qua những lần đi thăm con, vợ chồng tôi thường tranh thủ đến những ngôi chùa tại địa phương chiêm bái lễ Phật và nhất là nhìn cảnh các em sinh hoạt Gia Đình Phật Tử để cho vơi nỗi niềm nhớ thương màu áo Lam một thời quá khứ. Có hôm, chúng tôi mãi mê nhìn các em sinh hoạt mà về nhà trễ khiến con tôi lo lắng: "Ba má đi đâu mà về trễ khiến tụi con lo quá!". Về sau, khi chúng đã biết ba má chúng đi đâu và làm gì mỗi khi về nhà trễ thì chúng không còn phiền trách nữa.
Các con tôi đều là công chức nhà nước nên chuyện đi lễ chùa hay đi sinh hoạt GĐPT đối với chúng thật là xa lạ, chẳng như chúng tôi hồi trước, tuy làm công chức nhưng vẫn tới lui chùa chiền, vẫn tham gia các Phật sự do chùa tổ chức vào những ngày chủ nhật và ngày lễ, nhất là chúng tôi được tự do tham gia sinh hoạt GĐPT miễn là không vi phạm giờ giấc và nhiệm vụ công chức là được.
Sinh hoạt GĐPT bây giờ so với trước năm 1975 thì có trội hơn về số lượng Gia đình. Sự tu học và sinh hoạt của các em có phần thuận lợi hơn trước vì có đầy đủ tài liệu giáo khoa do Ban Hướng dẫn Trung ương ấn hành. Tôi nhớ lại khi xưa, thế hệ chúng tôi sinh hoạt rất khó khăn vì thiếu thốn tài liệu. Môn Phật Pháp thì chỉ có cuốn Phật Pháp GĐPT do quý Thầy Minh Châu, Thiên Ân, Chơn Trí, Đức Tâm biên soạn. Về môn hoạt động thanh niên thì không có tài liệu, huynh trưởng chúng tôi phải ra nhà sách tìm mua những cuốn sách về HĐTN do các anh chị bên Hội Hướng Đạo Việt Nam biên soạn. Còn về âm nhạc thì một Gia đình may ra có được một tập nhạc in ronéo, anh em chuyền tay nhau mà dạy hát cho đoàn sinh, quanh đi quẩn lại cũng chỉ được 5 – 10 bài hát mà thôi.
Sinh hoạt GĐPT ngày nay tuy có một số mặt thuận lợi, nhưng bên cạnh đó lại có nhiều mặt khó khăn bất cập, khiến ảnh hưởng đến chất lượng sinh hoạt của tổ chức Áo Lam.
Tôi xin đơn cử một số sự bất cập theo chỗ tôi thấy như sau:
1) Khó khăn thứ nhất là về lực lượng huynh trưởng. Tôi thấy các Gia đình bây giờ có ít huynh trưởng đứng tuổi, đa số huynh trưởng điều khiển buổi sinh hoạt đều còn quá trẻ, tay nghề chưa vững, kinh nghiệm chưa nhiều. Tác phong huynh trưởng còn nhiều chỗ khiếm khuyết, khiến đoàn sinh thiếu đi sự kính nể và phục tùng anh chị trưởng.
2) Về tác phong bên ngoài, tôi thấy nhiều huynh trưởng và đoàn sinh khá cẩu thả, như:
– Mặc đoàn phục mà không đi giày, chỉ đi dép lê
– Không đội nón tứ ân
– Thiếu cấp hiệu, phù hiệu chức vụ, thậm chí cũng không đeo huy hiệu.
– Đoàn sinh Thiếu nữ bây giờ mặc quần tây bó sát hai chân, trông không được dịu dàng, kín đáo và làm mất đi nữ tính người con gái Việt Nam.
-Tôi đề nghị trong mỗi buổi sinh hoạt, nếu là huynh trưởng nữ thì nên mặc áo dài để làm tôn lên hình ảnh hiền thục, khả kính của nữ huynh trưởng. Tôi đảm bảo: nếu các chị mặc áo dài trong mỗi buổi sinh hoạt thì tự nhiên buổi sinh hoạt sẽ có khí thế ngay, mà bản thân các chị cũng sẽ tự tin hơn khi đứng trước các em.
3) Về tu học, đại đa số huynh trưởng ngày nay còn thiếu nhiều về phương pháp sư phạm, các anh chị chỉ làm công việc giở tài liệu ra đọc cho đoàn sinh chép mà thiếu phần giảng dạy, từ đó sự tu học của các em chỉ có hình thức mà thiều chiều sâu.
Bản thân huynh trưởng cũng không có kiến thực Phật học gì cho nhiều, vì thế các anh chị không thể giảng dạy, mà chỉ biết đọc tài liệu cho đoàn sinh chép.
4) Tại một số Gia đình mà tôi có dịp tham quan, thường chú trọng về sinh hoạt vui chơi, văn nghệ, thể thao… mà ít quan tâm làm tốt khâu tu học cho đoàn sinh (Tôi muốn nói kể cả tu học Phật Pháp và các môn hoạt động thanh niên và văn nghệ). Như vậy, sinh hoạt GĐPT bây giờ thiên về "phương tiện" mà quên đi phần "cứu cánh"
Tóm lại, sự tu học của huynh trưởng và đoàn sinh ngày nay có lượng, có hình thức mà không có chất và chiều sâu.
Có lẽ vì chúng ta mãi chạy theo số lượng mà bỏ quên phẩm chất chăng?
5) Về việc chào kính của huynh trưởng và đoàn sinh, tôi nhận thấy dường như các em chưa được ban huynh trưởng quan tâm hướng dẫn nhiều, bởi vậy tôi chứng kiến nhiều trường hợp khá "khôi hài" như:
-Đoàn sinh gặp huynh trưởng không chào.
-Huynh trưởng nhỏ gặp huynh trưởng lớn không chào.
-Cùng mặc đoàn phục như nhau mà chắp tay xá.
-Một trong hai người mặc thường phục mà chào bằng ấn Cát tường.
-Bắt ấn Cát tường chào nhau bằng tay trái
-Bắt ấn Cát tường không đúng cách v.v…
6) Về xưng hô, tôi thấy có huynh trưởng xưng "CÔ" với đoàn sinh. Rồi đoàn sinh kêu huynh trưởng bằng cô, chú, anh, chị … loạn cả lên, không còn giữ nề nếp truyền thống GĐPT gì cả!
Chúng tôi, tuy giờ đây đã quá tuổi tham gia sinh hoạt, nhưng trái tim và khối óc luôn hướng về màu Lam thân thương. Do vậy, tôi xin đóng góp vài ý kiến thô thiển nhằm góp phần cùng các anh chị em Áo Lam hôm nay bảo tồn và phát huy bản sắc tốt đẹp của tổ chức GĐPT mà bao thế hệ tiền nhân đã dày công xây đắp.
Kính mong ACE lượng thứ cho nếu có gì không đúng trong nhận định đánh giá chủ quan của chúng tôi.