Tiến Trình Hình Thành Và Phát Triển Gia Đình Phật Tử Việt Nam (Bài 31)

TIẾN TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
GIA ĐÌNH PHẬT TỬ VIỆT NAM

Tác giả : THÍCH QUẢNG TRÍ
(Kỳ 31)

CHƯƠNG IV
CHƯƠNG TRÌNH TU HỌC
TRONG GIA ĐÌNH PHẬT TỬ

Gia Đình Phật Tử (GĐPT) là một tổ chức giáo dục tu học có mục đích “Đào luyện thanh, thiếu, đồng niên tin Phật thành Phật tử chân chánh, góp phần phụng sự đạo pháp và xây dựng xã hội”. Đã là tổ chức giáo dục, tất nhiên việc tu học là nội dung cốt lõi, chính yếu nhất của GĐPT. Sự huấn luyện và tu học đó dựa trên tinh thần Văn-Tu-Tư, lấy Bi-Trí-Dũng làm mục đích đào tạo.

Nội dung tu học được phân định qua ba phần căn bản, đó là: Phật pháp, văn nghệ và hoạt động thanh niên. Để thực hiện mục đích đầy đủ, chương trình huấn luyện và học tập cần đáp ứng được về ba phương diện Đức, Trí và Thể. Về Đức: dùng văn nghệ để huấn luyện tình cảm; về Trí: dạy giáo lý đạo Phật; về Thể: áp dụng nhưng môn hoạt động thanh niên.

Do vậy, muốn đạt được những mục đích trên, người Phật tử phải đặt mình trong sự được huấn luyện, cùng đem khả năng thu thập sở học của cá nhân huấn luyện lại cho đàn em. Đó là một chuỗi dài quá trình tu học từ thấp đến cao qua các kỳ trại huấn luyện và chương trình tu học trường kỳ. Áp dụng vào tâm sinh lý của mỗi độ tuổi mà chương trình tu học được phân định chia ngành như sau:

• Ngành Đồng tuổi từ 7 đến 12
• Ngành Thiếu tuổi từ 13 đến 17
• Ngành Thanh tuổi từ 18 đến 35

Mỗi ngành đều có hai chương trình tu học, đó là:

Chương trình tu học trường kỳ và chương trình huấn luyện.

Chương trình tu học về lý thuyết cũng như thực hành của mỗi ngành, bậc, mỗi đẳng cấp trại, Đoàn sinh cũng như Huynh trưởng đều theo các nguyên tắc chung như:

• Nguyên tắc sư phạm: phải có soạn bài giáo án, đúng theo đề tài giảng dạy và thời gian quy định. Giáo án có tính cách phổ cập, phổ thông để Đoàn sinh lãnh hội được nội dung hướng dẫn.
• Nguyên tắc cơ cấu tâm, sinh lý: phải được nghiên cứu cẩn thận theo lứa tuổi
• Nguyên tắc thực nghiệm: đạo Phật là đạo thực nghiệm, không thể chỉ trình bày lý thuyết suông, phải biết dùng phương tiện thực hành để đạt được chân lý giải thoát cứu cánh. Các bài học phải có mô phạm, giản dị, hợp đạo và tươi trẻ. Cách thức giảng dạy phải phù hợp với không khí trẻ trung đầy nhựa sống của thanh, thiếu, nhi. Triệt để loại trừ phương pháp giáo dục độc đoán, nhồi sọ, mê tín, tà thuyết làm tha hóa, phản giáo dục.
• Nguyên tắc hoàn cảnh sinh hoạt gia đình, xã hội: phải nắm bắt được những nếp sinh hoạt gia đình, xã hội đương thời, ngõ hầu cập nhật hóa, canh tân phương pháp để tùy duyên nhưng bất biến với mục đích tối thượng, đưa con người tiến đến Chân-Thiện-Mỹ, hoàn thành tâm nguyện tu học và hướng dẫn Phật tử trẻ kế thừa tương lai đạo pháp và dân tộc.

Dựa trên bốn nguyên tắc này mà triển khai các trại huấn luyện, từ bậc thấp đoàn sinh lên bậc cao huynh trưởng. Nội dung được quy tụ ở các chủ điểm như:

• Đào luyện về nếp sống tôn giáo
• Xây dựng tình yêu quê hương dân tộc
• Hiểu biết về hoạt động xã hội
• Đào luyện về khả năng chuyên môn
• Hiểu biết về sinh hoạt văn nghệ

I. NGÀNH ĐỒNG

Gồm 4 bậc: Mở mắt, Cánh mềm, Chân cứng, Tung bay

1) Chương trình tu học trường kỳ:

Ngành Đồng bao gồm những em ở tuổi bắt chước, tưởng tượng, cần cho các em làm quen với lối sống tập thể để các em tiếp xúc đội, chúng. Qua đó, lấy châm ngôn “Hòa thuận-Tin yêu-Vui vẻ” gieo vào các em đức tính Từ bi.

Các em ngành này tuy còn nhỏ, nhưng đều là con Phật, các em cần phải biết phương pháp của Phật để tu tập trở nên người Phật tử ngoan hiền. Nội dung bao gồm các bài giáo lý ngắn, hợp với tâm lý trẻ nhỏ.

2)Chương trình huấn luyện:

Trại Tuyết Sơn: ngoài việc giáo dục đoàn sinh, GĐPT còn tổ chức đào tạo đầu, thứ đàn cho Oanh Vũ, cán bộ hạ tầng nhỏ nhất của GĐPT Việt Nam.

II.NGÀNH THIẾU

Gồm 4 bậc: Hướng thiện, Sơ thiện, Trung thiện, Chánh thiện

1)Chương trình tu học trường kỳ:

Ngành Thiếu được chia thành bốn bậc, bao gồm các em ở tuổi vị thành niên và thành niên. Phần nhiều ở tuổi này, tâm lý thường hay giao động, phức tạp, bộc phát theo bản năng, năng động nhưng không làm chủ được mình. Đây là thời kỳ quan trọng, cần có sự theo dõi quan tâm của huynh trưởng để các em khỏi sa ngã vào thói hư tật xấu, cũng là thời kỳ thuận lợi để rèn luyện ba phương diện ý chí, tình cảm và hoạt động, phát triển sáng tạo về mọi mặt.

2)Chương trình huấn luyện:

Trại Anoma-Ni Liên đào tạo đội, chúng trưởng, phó cho ngành Thiếu

III.NGÀNH THANH

Chương trình tu học ngành Thanh được chia thành 4 bậc: Hòa, Minh, Kiến, Trực. Mỗi bậc học 3 năm[*]

IV.HUYNH TRƯỞNG VÀ CẤP BẬC TU HỌC CỦA HUYNH TRƯỞNG

1)Huynh trưởng:

Người huynh trưởng, ngoài việc thông suốt chủ trương đường lối, mục đích và phương pháp giáo dục GĐPT ra, cần phải nắm vựng đường hướng, chủ trương của Giáo hội, Nhà nước và thực tế cuộc sống trong giai đoạn hiện tại, khi đó mới có thể triển khai thực hiện tu học khỏi lỗi thời mà đạt kết quả tốt.

Sinh hoạt và tu học của GĐPT bao gồm nhiều nội dung và hình thức, vừa đa dạng vừa phong phú, không chỉ về phương diện đạo pháp, tâm linh, mà còn liên quan đến đời sống cá nhân, gia đình và xã hội. Chương trình không chỉ đóng khung trong một khuôn khổ nhất định mà cần phải áp dụng phương tiện linh động, phù hợp với thực tế cuộc sống và hoàn cảnh địa phương.

a-Chương trình tu học trường kỳ:

Mục đích chương trình tu học nhằm vào các điểm chính như:

• Đào luyện cho huynh trưởng có căn bản giáo lý
• Có kiến thức phổ thông
• Có khả năng chuyên môn và sáng tạo

Hệ thống chương trình tu học gồm có 4 bậc từ thấp lên cao:

• Bậc Kiên, thời gian học 1 năm
• Bậc Trì, thời gian học 2 năm
• Bậc Định, thời gian học 3 năm
• Bậc Lực, thời gian học 4 năm

Như vậy, một huynh trưởng hoàn tất chương trình tu học trường kỳ phải mất 10 năm, đồng thời kết hợp với các chương trình huấn luyện, sau khi trúng cách một bậc học làm điều kiện căn bản để dự trại huấn luyện tương ứng theo quy định:

• Trúng cách bậc Kiên mới dự trại huấn luyện Lộc Uyển (cơ cấp)
• Trúng cách bậc Trì được dự trại huấn luyện A Dục (cấp I)
• Trúng cách bậc Định được dự trại huấn luyện Huyền Trang (cấp II)
• Trúng cách bậc Lực được dự trại huấn luyện Vạn Hạnh (cấp III)

b-Chương trình huấn luyện:

Chương trình huấn luyện là để củng cố và nâng cao kiến thức đã tiếp thu ở chương trình tu học trường kỳ. Trại huấn luyện là dịp thực hành lý thuyết, thử thách tinh thần, nghị lực, trắc nghiệm kiến thức, khả năng, trình độ và năng khiếu của từng huynh trưởng.

Mục đích chương trình huấn luyện:

– Đào luyện huynh trưởng có kiến thức căn bản để thống nhất tổ chức, thống nhất điều hành GĐPT

– Rèn luyện ý chí, nghị lực, bồi dưỡng tinh thần để huynh trưởng để huynh trưởng có đủ sức mạnh tinh thần sống đúng vai trò, trọn vẹn trách nhiệm và danh dự của mình.

Hệ thống chương trình huấn luyện:

Hệ thống huấn luyện gồm 4 trại huấn luyện từ căn bản đến nâng cao, mỗi trại có mục đích riêng, có nội dung chương trình huấn luyện khác nhau, theo thời gian và điều kiện cụ thể, gồm có trại Lộc Uyển, A Dục, Huyền Trang và Vạn Hạnh

Mỗi trại đều có chức năng và đặc tính như sau:

b1. Trại Lộc Uyển: trại huấn luyện huynh trưởng sơ cấp Lộc Uyển đào tạo đoàn phó, hiểu cách tổ chức và điều khiển một đoàn.

Khẩu hiệu: Tiến!

Kỷ luật: Đúng giờ, lanh lẹ, tư cách đứng đắn

b2. Trại A Dục: trại huấn luyện huynh trưởng cấp I A Dục đào tạo đoàn trưởng, hiểu thấu đáo về ngành

Khẩu hiệu: Tín!

Kỷ luật: Lục hòa, nghiêm khắc

b3. Trại Huyền Trang: trại huấn luyện huynh trưởng cấp II Huyền Trang đào tạo liên đoàn trưởng, thấu đáo về tổ chức Giáo hội PGVN và GĐPT Việt Nam

Khẩu hiệu: Vững!

Kỷ luật: tự giác

b4. Trại Vạn Hạnh: trại huấn luyện huynh trưởng cấp III Vạn Hạnh đào tạo ban viên Ban Hướng dẫn GĐPT cấp tỉnh, hiểu biết tổ chức Phật giáo thế giới

Khẩu hiệu: Dũng!

Kỷ luật: Tự giác

2)Cấp bậc tu học của huynh trưởng:

Theo Nội quy GĐPT do Trung ương GHPGVN ban hành ngày 29/01/2002, ở chương VI điều 26 quy định xét xếp cấp như sau:

“Căn cứ vào trình độ tu học, phẩm chất đạo đức, năng lực sinh hoạt, tinh thần phục vụ và hội đủ thâm niên, huynh trưởng GĐPT được xếp vào các cấp Tập, Tín, Tấn, Dũng quy định như sau:

a- Cấp Tập:

Đủ 23 tuổi, đã qua bậc Trì, trúng cách trại A Dục, đang sinh hoạt, có thâm niên huynh trưởng ít nhất là 3 năm.

b- Cấp Tín:

Đủ 28 tuổi, thâm niên cấp Tập ít nhất 3 năm, đã qua bậc Định, trúng cách trại Huyền Trang, đang sinh hoạt, có thâm niên huynh trưởng ít nhất 9 năm.

c- Cấp Tấn:

Đủ 36 tuổi, có thâm niên cấp Tín ít nhất 5 năm, đã qua bậc Lực, trúng cách trại Vạn Hạnh, đang sinh hoạt, có thâm niên huynh trưởng ít nhất 15 năm.

d- Cấp Dũng:

Đủ 46 tuổi, đang sinh hoạt, có thâm niên huynh trưởng ít nhất 25 năm hoặc cấp Tấn 10 năm trở lên, có một luận án nghiên cứu về Phật giáo (giáo dục, nhân văn, lịch sử v.v…) được hội đồng xét duyệt (do Ban Hướng dẫn Phật tử bổ nhiệm) công nhận.

Nói chung về việc xét xếp cấp huynh trưởng trong GĐPT, không căn cứ vào giá trị thế gian, danh vọng, địa vị, tiền tài để lên thang điểm, mà chỉ nhằm một tiêu chuẩn duy nhất là đạo hạnh và khả năng điều khiển. Càng đeo cấp cao hạnh nguyện càng lớn, là tấm gương đạo hạnh cho đàn em noi theo, không chấp nhận những cám dỗ, sống đời thanh cao. Trái lại, một huynh trưởng mà không tự rèn luyện bản thân, không có đạo hạnh, chỉ có tâm nghĩ về danh vọng, quyền lợi là đi ngược với mục đích của tổ chức GĐPT, thì huynh trưởng đó có thọ cấp “cấp hiệu” cao chăng nữa cũng sẽ không được tín nhiệm, không lãnh đạo được một ai, dù chỉ là một Oanh Vũ.

(Còn tiếp…)

[*] Theo chương trình tu học và huấn luyện được tu chỉnh do Hội nghị Huynh trưởng GĐPT toàn quốc họp tại TP.HCM từ ngày 11 đến 14/8/2006.