Phật Giáo Đời Trần

Nền Móng Của Ngôi Nhà Phật Giáo Việt Nam

HT THÍCH THANH TỪ

Bấy nhiêu đó cũng đủ chứng minh tâm tư nguyện vọng của Ngài cố tình chuyển văn Hán thành văn Nôm của Việt Nam. Thế mà từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XXI, chúng ta vẫn còn thấy đa phần kinh sách và nghi lễ cúng tụng trong chùa còn nguyên chữ Hán. Thật là một điều đáng buồn.

Ở Trung Hoa, Thiền tông đều tuân thủ theo châm ngôn "Bất lập văn tự, Giáo ngoại biệt truyền, Trực chỉ nhân tâm, Kiến tánh thành Phật". Thiền tông đời Trần lại chủ trương "Thiền Giáo song hành" . Đây là một chứng cứ cho thấy Thiền tông đời Trần có lối tu riêng, chỉ cần được "kiến tánh thành Phật" là mục tiêu chủ yếu. Cho nên, Sơ Tổ Trúc Lâm vừa dạy Thiền, vừa bảo đệ tử giảng kinh Kim Cang, Pháp Hoa, Hoa Nghiêm…

Đặc thù thứ 4 : Tổ Trúc Lâm phân chia đời, đạo rõ ràng dứt khoát

Khi làm vua thì hy sinh cả thân mạng để lo cho dân cho nước, bao phen vào ra sanh tử, Ngài vẫn không màng. Đến khi đất nước được thanh bình, Ngài mới thanh thản an vui. Sau đó, Ngài lại trao ngai vàng cho con để đi xuất gia.

Làm một tu sĩ Phật giáo sống trong núi rừng khổ hạnh, Ngài vẫn đắc ý vui cười. Hãy nghe một đoạn trong bài "Đắc Thú Lâm Tuyền Thành Đạo Ca":

"Tuần này mà ngẫm

Ta lại xá ta

Đắc ý trong lòng

Cười riêng ha hả !

Công danh chẳng trọng

Phú quý chẳng màng

Tần, Hán xưa kia

Xem đà hèn hạ

Yên bề phận khó

Kiếm chốn dưỡng thân

Khuất tịch non cao

Náu mình sơn dã…"

Với tư cách của Sơ Tổ và các vua quan nhà Trần đều rập khuôn nhau. Khi đất nước bị xâm lăng thì nhiệt tình cầm quân đuổi giặc, thì nước nhà thanh bình thì quyết chí tu hành. Đây là một nét đặc thù của Phật giáo đời Trần.

Đặc thù thứ 5 : Một điểm đặc biệt của Phật Giáo Việt Nam là có một ông vua đi tu.

Ở Ấn Độ có hoàng thái tử đi tu thành Phật. Ở Việt Nam có ông vua đi tu được thành Tổ. Quả là một hãnh diện lớn cho Phật Giáo Việt Nam.

Giáo pháp do đức Phật giảng dạy chủ yếu là giác ngộ và từ bi. Người tu Phật sẽ được bớt khổ trong đời này và an lạc ở đời sau, hoặc đời này giác ngộ mai kia sẽ giải thoát sanh tử. Nên nói đạo Phật cứu khổ chúng sanh.

Chư Tổ sau này cũng lặp lại lời Phật dạy để nhắc nhở chúng ta tu hành cốt mở sáng trí tuệ. Đức Phật là vầng sáng của Đại đăng, chư Tổ là những ngọn đuốc, cây đèn mồi từ ánh sáng Đại đăng của Phật đem soi sáng cho chúng sanh bớt u tối. Vì vậy, Tổ chỉ là người tiếp nối ngọn đèn của Phật chứ không phải là người thắp sáng ngọn đèn đầu tiên.

Vua Trần Nhân Tông sau khi lên núi Yên Tử xuất gia tu hành, Ngài lấy hiệu là Trúc Lâm Đại Đầu Đà, dứt khoát không còn bận tâm đến việc thế tục. Trong bài "Đắc Thú Lâm Tuyền Thành Đạo Ca" có đoạn :

…"Đem mình náu tới

Cảnh vắng ngàn kia

Dốc chí tu hành

Giấy sồi vó vá

Làng người chẳng nhớ

Dữ người chẳng hay

Ngậm miệng đắp tai

Hề chi họa cả…"

Qua 5 năm (1299 – 1304) Ngài chứng đạo, bèn xuống núi làm Phật sự. Ngài dạy dân chúng thọ Tam quy, trì Ngũ giới, tu Thập thiện để hiện đời an vui hạnh phúc, mai kia sẽ hưởng an lạc lâu dài, đây là xây dựng thế gian. Nếu người có chí cao siêu, Ngài dạy tu thiền định để được giác ngộ giải thoát sinh tử. Đây là pháp tu xuất thế gian. Hai pháp tu này rất cụ thể, thực tế, không có gì mơ hồ huyễn hoặc.

Những phần trên đây là lý do chúng tôi quyết tâm khôi phục Phật giáo Thiền tông đời Trần.