Nhưng đối với người Phật tử chúng ta đã có duyên được tiếp cận Phật Pháp, tu tập theo lời dạy của Đức Phật, thì bất cứ việc gì chúng ta cũng phải đi sâu tìm hiểu để nắm rõ sự thật của vấn đề, đó gọi là học theo hạnh Trí Tuệ của chư Phật. Vì vậy, người Phật tử, nếu có thành kiến, định kiến với người nào hay với sự việc gì, thì quý Thầy đều khuyên mình hãy dẹp bỏ định kiến đi bằng cách dùng trí tuệ quán chiếu để tìm ra chân lý ẩn dấu sau thành kiến ấy. Nói cách khác, chúng ta hãy tiếp cận tỉm hiểu con người ấy, hoặc sự việc ấy một cách bình đẳng, không định kiến, như vậy chúng ta sẽ Hiểu và Thương những đối tượng ấy hơn.
Để minh họa cho đạo lý vừa nêu, tôi xin kể bạn nghe câu chuyện sau đây :
Để minh họa cho đạo lý vừa nêu, tôi xin kể bạn nghe câu chuyện sau đây :
Hãy Đến Để Hiểu Và Thương
Ông Hai là một công chức về hưu. Ông là người trí thức, tự trọng, ít làm phiền ai nhưng cũng không muốn ai làm phiền mình. Trong thời gian còn công tác cũng như sau khi đã về hưu, ông được cơ quan Bảo hiểm Xã hội cấp thẻ Bảo hiểm Y tế (BHYT), đi khám bệnh điều trị ngoại trú chẳng phải trả tiền thuốc, hoặc có trả thì cũng chẳng đáng là bao. Nhiều người thấy thế đâm ra thèm thuồng được như ông Hai.
Tuy nhiên, ông Hai thì không thấy như vậy. Nguyên nhân là có một lần cầm sổ đi đến bệnh viện tỉnh khám bệnh, ông chứng kiến cảnh xô đẩy, tranh giành của bệnh nhân; chứng kiến cảnh quát nạt của nhân viên y tế bệnh viện … ông vô cùng bực bội, lẳng lặng cầm sổ ra về. Chiều hôm đó, ông đến một bệnh viện tư khám bệnh. Ông rất hài lòng về cách tổ chức khoa học cùng với thái độ niềm nỡ của nhân viên tại đấy, mặc dù ông phải móc túi trả 100% chi phí khám bệnh cộng với tiền thuốc.
Từ đó trở đi, ông Hai có thành kiến với khoa khám bệnh BHYT của bệnh viện tỉnh. Vợ con ông có hỏi tại sao ông không đi khám ở bệnh viện tỉnh cho đỡ tốn tiền, thì ông trả lời dứt khóa : Đi khám bệnh ở đấy chỉ có bệnh nặng thêm chớ được lợi gì! Bẳng đi hơn mười năm, dù có đau ốm gì, ông cũng không bước chân tới bệnh viện tỉnh. Có một lần trên đường đi làm (tuy về hưu nhưng ông vẫn tiếp tục cộng tác với một cơ sở từ thiện của Tỉnh hội Phật Giáo), ông bị tai nạn giao thông phải nhập viện điều trị mười ngày, ông vẫn không chịu vào bệnh viện tỉnh, mặc dù nằm bệnh viện tư ông phải trả viện phí khá cao. Thành kiến của ông Hai đối với khoa khám BHYT của bệnh viện tỉnh tưởng chừng đeo bám ông cho đến ngày ông “xuống lỗ”, nhưng đúng là việc đời thật vô thường ! Nhờ vậy mà ông mới có cơ duyên tháo gở cái “ách” thành kiến ra khỏi người. Số là :
Ông Hai, mỗi một ngày qua đi thì tuổi đời càng cao. Tuổi càng cao thì tấm thân tứ đại của ông ngày càng thêm xuống cấp. Sau khi ông nghỉ cộng tác ở cơ sở từ thiện, về hưu thêm lần thứ hai thì tuổi ông đã hơn bảy mươi. Giờ đây, bệnh tật thường xuyên đến với ông hơn : một chút cao huyết áp, đường huyết cao một chút, tuyến tiền liệt hơi phì đại, mỡ trong máu cao một tí … bệnh gì cũng có một chút, tuy không làm ông ngã quỵ nhưng cũng đủ làm ông phải thường xuyên đi gặp bác sĩ. Lương hưu của ông không nhiều mà phải chi cho tiền thuốc hơn bị nhiều khiến cán cân chi tiêu trong nhà bị báo động đỏ. Đến lúc này thì vợ con ông không nhân nhựơng cái thói “chảnh” của ông được nữa. Họ cương quyết bắt ông phải đi khám bệnh BHYT tại bệnh viện tỉnh để đỡ tốn khoản tiền thuốc men cho ông. Ông Hai cũng là người hiểu biết nên nghe theo lời khuyên của vợ con.
Ngày đầu tiên ông bỡ ngỡ cầm cuốn số khám bệnh kèm chiếc thẻ BHYT đứng trong dòng bệnh nhân gần cả trăm người trước một ghi-sê có gắn tấm biển “NƠI ĐĂNG KÝ KHÁM BỆNH”, ẩn nhẫn chờ đợi tới lượt mình. Từng người, từng người nhích lên phía trước…rồi cũng đến lượt ông đút cuốn số qua ô cửa nhỏ, báo tên bệnh cần khám và sau đó nhận lại cuốn số kèm tờ giấy giới thiệu đến khám tại phòng số … Tìm đến phòng khám số … ông lại nộp số vào đấy, lại đợi đến khi cô y tá gọi tên mình vào khám… Một nữ bác sĩ còn khá trẻ, ăn nói ngắn gọn, hỏi bệnh, khám bệnh cho ông, căn dặn những điều cần thiết và kê toa cho ông. Ông lại ra ngoài chờ đợi một chốc thì cô y tá bước ra trả cuốn sổ khám bệnh cho ông, trong đó có kèm toa thuốc. Ông bước vài bước qua chỗ phát thuốc dành riêng cho trẻ em và người cao tuổi để lãnh thuốc. Số tiền thuốc ông phải trả hôm ấy là mười lăm ngàn đồng, so với tổng số tiền thuốc được ghi trên toa là hơn ba trăm ngàn đồng. Từ lúc vào bệnh viện cho đến khi lãnh thuốc xong , ra khỏi bệnh viện , thời gian là hai tiếng đồng hồ.
Về tới nhà, bà Hai ra đón, hỏi ông có mệt không, trả tiền thuốc hết bao nhiêu ? Ông cười mím chi, nói : không mệt gì mấy, còn tiền thuốc thì như cho không! Bà Hai cười hài lòng. Trưa hôm đó, nằm trên chiếc võng kẽo kẹt, ông Hai ôn lại mọi chi tiết trong chuyến khám bệnh lúc sáng. Ông nhận thấy việc tổ chức quy trình khám bệnh như thế là hợp lý, không thể nào hơn. Còn việc chờ đợi cũng là tất nhiên, nấu cơm cũng phải đợi cơm sôi, cơm chín mới có cơm ăn. Thái độ của nhân viên, y tá và bác sĩ như thế là đúng mực. Chúng ta chớ đòi hỏi quá nhiều về thái độ và lời ăn tiếng nói của họ đối với bệnh nhân. Hãy thông cảm cho họ vì một ngày họ phải tiếp xúc với hàng trăm người bệnh, làm tới làm lui một công việc chuyên môn nên rất dễ nhàm chán. Áp lực từ công việc, từ người bệnh và từ những thủ tục BHYT… làm sao họ giữ được sự bình tĩnh suốt ngày được?
Sau khi suy xét mọi mặt của vấn đề, cộng với thực tế ông vừa trải qua tại bệnh viện sáng hôm nay, ông Hai hoàn toàn giải thoát được “cái ách thành kiến” đối với BHYT đè nặng mấy chực năm nay trên vai ông. Ông chợt nhận ra một chân lý :”Một khi mình đã hiểu và thương người khác thì tự nhiên mình có được an lạc”
Nếu một hôm nào đó, bạn phải đi khám BHYT tại một bệnh viện công, bạn có thể trông thấy một ông già trên bảy mươi tuổi đang ngồi đợi trước một phòng khám nào đó với một thái độ an nhiên, thì bạn biết rằng đó chính là ông Hai trong câu chuyện vừa kể.
Tuy nhiên, ông Hai thì không thấy như vậy. Nguyên nhân là có một lần cầm sổ đi đến bệnh viện tỉnh khám bệnh, ông chứng kiến cảnh xô đẩy, tranh giành của bệnh nhân; chứng kiến cảnh quát nạt của nhân viên y tế bệnh viện … ông vô cùng bực bội, lẳng lặng cầm sổ ra về. Chiều hôm đó, ông đến một bệnh viện tư khám bệnh. Ông rất hài lòng về cách tổ chức khoa học cùng với thái độ niềm nỡ của nhân viên tại đấy, mặc dù ông phải móc túi trả 100% chi phí khám bệnh cộng với tiền thuốc.
Từ đó trở đi, ông Hai có thành kiến với khoa khám bệnh BHYT của bệnh viện tỉnh. Vợ con ông có hỏi tại sao ông không đi khám ở bệnh viện tỉnh cho đỡ tốn tiền, thì ông trả lời dứt khóa : Đi khám bệnh ở đấy chỉ có bệnh nặng thêm chớ được lợi gì! Bẳng đi hơn mười năm, dù có đau ốm gì, ông cũng không bước chân tới bệnh viện tỉnh. Có một lần trên đường đi làm (tuy về hưu nhưng ông vẫn tiếp tục cộng tác với một cơ sở từ thiện của Tỉnh hội Phật Giáo), ông bị tai nạn giao thông phải nhập viện điều trị mười ngày, ông vẫn không chịu vào bệnh viện tỉnh, mặc dù nằm bệnh viện tư ông phải trả viện phí khá cao. Thành kiến của ông Hai đối với khoa khám BHYT của bệnh viện tỉnh tưởng chừng đeo bám ông cho đến ngày ông “xuống lỗ”, nhưng đúng là việc đời thật vô thường ! Nhờ vậy mà ông mới có cơ duyên tháo gở cái “ách” thành kiến ra khỏi người. Số là :
Ông Hai, mỗi một ngày qua đi thì tuổi đời càng cao. Tuổi càng cao thì tấm thân tứ đại của ông ngày càng thêm xuống cấp. Sau khi ông nghỉ cộng tác ở cơ sở từ thiện, về hưu thêm lần thứ hai thì tuổi ông đã hơn bảy mươi. Giờ đây, bệnh tật thường xuyên đến với ông hơn : một chút cao huyết áp, đường huyết cao một chút, tuyến tiền liệt hơi phì đại, mỡ trong máu cao một tí … bệnh gì cũng có một chút, tuy không làm ông ngã quỵ nhưng cũng đủ làm ông phải thường xuyên đi gặp bác sĩ. Lương hưu của ông không nhiều mà phải chi cho tiền thuốc hơn bị nhiều khiến cán cân chi tiêu trong nhà bị báo động đỏ. Đến lúc này thì vợ con ông không nhân nhựơng cái thói “chảnh” của ông được nữa. Họ cương quyết bắt ông phải đi khám bệnh BHYT tại bệnh viện tỉnh để đỡ tốn khoản tiền thuốc men cho ông. Ông Hai cũng là người hiểu biết nên nghe theo lời khuyên của vợ con.
Ngày đầu tiên ông bỡ ngỡ cầm cuốn số khám bệnh kèm chiếc thẻ BHYT đứng trong dòng bệnh nhân gần cả trăm người trước một ghi-sê có gắn tấm biển “NƠI ĐĂNG KÝ KHÁM BỆNH”, ẩn nhẫn chờ đợi tới lượt mình. Từng người, từng người nhích lên phía trước…rồi cũng đến lượt ông đút cuốn số qua ô cửa nhỏ, báo tên bệnh cần khám và sau đó nhận lại cuốn số kèm tờ giấy giới thiệu đến khám tại phòng số … Tìm đến phòng khám số … ông lại nộp số vào đấy, lại đợi đến khi cô y tá gọi tên mình vào khám… Một nữ bác sĩ còn khá trẻ, ăn nói ngắn gọn, hỏi bệnh, khám bệnh cho ông, căn dặn những điều cần thiết và kê toa cho ông. Ông lại ra ngoài chờ đợi một chốc thì cô y tá bước ra trả cuốn sổ khám bệnh cho ông, trong đó có kèm toa thuốc. Ông bước vài bước qua chỗ phát thuốc dành riêng cho trẻ em và người cao tuổi để lãnh thuốc. Số tiền thuốc ông phải trả hôm ấy là mười lăm ngàn đồng, so với tổng số tiền thuốc được ghi trên toa là hơn ba trăm ngàn đồng. Từ lúc vào bệnh viện cho đến khi lãnh thuốc xong , ra khỏi bệnh viện , thời gian là hai tiếng đồng hồ.
Về tới nhà, bà Hai ra đón, hỏi ông có mệt không, trả tiền thuốc hết bao nhiêu ? Ông cười mím chi, nói : không mệt gì mấy, còn tiền thuốc thì như cho không! Bà Hai cười hài lòng. Trưa hôm đó, nằm trên chiếc võng kẽo kẹt, ông Hai ôn lại mọi chi tiết trong chuyến khám bệnh lúc sáng. Ông nhận thấy việc tổ chức quy trình khám bệnh như thế là hợp lý, không thể nào hơn. Còn việc chờ đợi cũng là tất nhiên, nấu cơm cũng phải đợi cơm sôi, cơm chín mới có cơm ăn. Thái độ của nhân viên, y tá và bác sĩ như thế là đúng mực. Chúng ta chớ đòi hỏi quá nhiều về thái độ và lời ăn tiếng nói của họ đối với bệnh nhân. Hãy thông cảm cho họ vì một ngày họ phải tiếp xúc với hàng trăm người bệnh, làm tới làm lui một công việc chuyên môn nên rất dễ nhàm chán. Áp lực từ công việc, từ người bệnh và từ những thủ tục BHYT… làm sao họ giữ được sự bình tĩnh suốt ngày được?
Sau khi suy xét mọi mặt của vấn đề, cộng với thực tế ông vừa trải qua tại bệnh viện sáng hôm nay, ông Hai hoàn toàn giải thoát được “cái ách thành kiến” đối với BHYT đè nặng mấy chực năm nay trên vai ông. Ông chợt nhận ra một chân lý :”Một khi mình đã hiểu và thương người khác thì tự nhiên mình có được an lạc”
Nếu một hôm nào đó, bạn phải đi khám BHYT tại một bệnh viện công, bạn có thể trông thấy một ông già trên bảy mươi tuổi đang ngồi đợi trước một phòng khám nào đó với một thái độ an nhiên, thì bạn biết rằng đó chính là ông Hai trong câu chuyện vừa kể.